همه چیز در مورد شیردهی به نوزاد

شیردهی صحیح به نوزاد تازه متولد‌شده و کودک شیرخوار اهمیت بسیار زیادی دارد. به این منظور قصد داریم تا در این مطلب از مرجع اطلاعات پزشکی سایت سیب، نکاتی را درمورد شیردهی صحیح به نوزاد بررسی کنیم.

شیردهی نوزاد

در 6 ماه ابتدای زندگی نوزاد، تغذیه آن کاملاً با شیر مادر انجام می‌شود. شیر مادر یک منبع غذایی جادویی برای نوزاد به شمار می‌رود که می‌تواند تمامی نیازهای نوزاد را برطرف کند و تاحدامکان نباید با شیرخشک یا مواد دیگر جایگزین شود.

محتوای کربوهیدرات، پروتئین و چربی شیر مادر کاملاً مناسب نوزاد است درحالی‌که شیر گاو یا شیرخشک حاوی پروتئین‌هایی هستند که هضم و جذب آن‌ها برای نوزاد دشوارتر است.

با بررسی میزان ادرار و مدفوع می‌توان دریافت که کودک شما به اندازۀ کافی تغذیه می‌شود یا خیر. شیرخواری که تغذیۀ کافی دارد در روز 6 تا 8 بار ادرار می‌کند و پوشک باید خیس باشد و نه نمناک و ادرار باید بی‌رنگ باشد.

آموزش شیردهی نوزاد

نحوۀ شیردهی نوزاد تازه متولد شده از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ چراکه درصورت اشتباه انجام‌دادن شیردهی نوزاد تازه متولد شده، هم نوزاد به درستی تغذیه نمی‌شود و هم اینکه احتمال ایجاد مشکلاتی مانند رفلاکس و آسپیره‌شدن شیر به ریه وجود دارد. بنابراین، آموزش‌ شیردهی نوزاد به تمامی مادران ضرورت دارد.

حالت‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید برای شیر دادن به نوزاد از آن‌ها استفاده کنید. می‌توانید انواع مختلف را امتحان کنید بفهمید که با کدام حالت هم شما و هم نوزادتان راحت‌تر هستید. برای شیر دادن به نوزاد باید نکات زیر را مدنظر داشته باشید:

• آیا راحت هستید؟ هنگام شیردهی باید راحت باشید. درصورت لزوم از بالش یا کوسن استفاده کنید. شانه‌ها و بازوهای شما باید شل باشند.
• آیا گردن کودک شما صاف و سر و بدن کودک در امتداد یک خط مستقیم قرار دارد؟ اگر سر و گردن نوزاد پیچ خورده باشد، بلعیدن برای کودک سخت است.
• آیا هنگام شیر دادن به نوزاد آن را به سمت خود و رو به سینه خود نگه می‌دارید؟ در هنگام نگه‌داشتن کودک باید حمایت از گردن، شانه‌ها و پشت او جوری باشد که به کودک اجازه دهد تا سر خود را به عقب خم کنند و به‌راحتی قورت دهند.
• همیشه کودک خود را در مقابل سینه قرار دهید و اجازه دهید خودش شیرخوردن را شروع کند. از خم‌کردن سینه به سمت جلو و به سمت دهان کودک خودداری کنید؛ زیرا این اجبار می‌تواند منجر به رهاکردن سینه شود.
• کودک شما باید بتواند حجم کافی از سینه را در دهان قرار دهد. قراردادن نوزاد در فاصلۀ مناسب در کنار نوک پستان او را تشویق می‌کند تا دهان خود را کاملاً باز کند و به‌خوبی به سینه بچسبد.
• سعی کنید پشت سر کودکتان را نگیرید تا بتواند سرش را به عقب برگرداند. به‌این‌ترتیب نوک پستان پشت دهان آن‌ها در مقابل کام نرم قرار می‌گیرد.

نوزاد می‌تواند هرچقدر که دوست دارد شیر مادر بخورد. در هر نوبت شیردهی از یک پستان به کودک شیر بدهید و سعی کنید زمان شیردهی از هر سینه حداقل 40 دقیقه باشد تا هم آن سینه خالی شود و هم اینکه نوزاد بتواند از ترکیبات متفاوت ابتدای شیر و انتهای شیر هر پستان استفاده کند.

جدول شیردهی نوزاد

ممکن است به دلایل مختلفی مجبور باشید با شیرخشک نوزاد خود را تغذیه کنید. (البته باید سعی کنید تاحدامکان نوزاد را با شیر مادر تغذیه کنید). باید به این نکته توجه داشته باشید که، برخلاف شیر مادر استفاده از شیرخشک نباید بیش از اندازه باشد و باید به حد نیاز کودک آن را تغذیه کنید.

درنتیجه، به ازای هر کیلوگرم وزن بدن نوزاد 150 میلی‌لیتر شیرخشک می‌توانید در روز به نوزاد بدهید. برای سادگی کار می‌توانید از جدول شیردهی نوزاد استفاده کنید:

تغذیه نوزادان چند قلو

امکان شیردهی به نوزادان دوقلو و چند قلو با شیر مادر اکثراً شگفت‌انگیز به نظر می‌رسد. بررسی‌ها نشان داده‌اند که، میزان شیر در مادری که تنها یک نوزاد دارد در 2 تا 4 ماهگی 750 تا 800 میلی‌لیتر در 24 ساعت محاسبه شده است. این میزان در مادری که شیرخواران دوقلو دارد و هریک از شیرخواران را 7 بار در 24 ساعت شیر بدهد 2200 میلی‌لیتر و در مادری که سه‌قلو داشته 3080 میلی‌لیتر است.

همین بررسی‌ها نشان داده‌اند که، میزان لاکتوز (قند شیر) در این مادران (که دوقلو و چند قلو دارند) بیشتر از مادرانی است که یک شیرخوار دارند. بنابراین، هرچه مکیدن نوزاد (و نوزادان) بیشتر باشد تولید شیر هم بیشتر خواهد شد. پس باید از این پدیده طبیعی بهره گرفت و دوقلوها را مکرر و به‌خصوص هم‌زمان مقابل سینۀ مادر گذاشت تا با تولید و ترشح بیشتر شیر هر دو نوزاد شیر کافی دریافت کرده و به‌خوبی رشد کنند.

دفعات شیردهی به نوزادان دوقلو و چند قلو

تغذیۀ این مادران باید متعادل و با دریافت 500 تا 1000 کالری اضافی (نسبت به دوران قبل از بارداری) باشد تا جنین‌ها از رشد مناسب برخوردار شوند. توصیه می‌شود، این مقدار غذا در حجم کم و دفعات مکرر دریافت شود. در این مادران میزان افزایش وزن تا دو برابر حاملگی یک‌قلو غیرعادی نیست.

پس از زایمان ممکن است یکی از نوزادان نیاز به مراقبت‌های ویژه داشته و تغذیۀ دهانی برایش ممکن نباشد. در این شرایط باید به مادر کمک شود تا بتواند در اولین فرصت نوزادش را شیر دهد و اگر یکی از نوزادان نتواند همراه با مادر و نوزاد دیگر مرخص شود، باید امکان مراجعۀ مادر به محل نگهداری نوزاد و تغذیۀ او فراهم باشد.

نکات مهم شیردهی به نوزادان دوقلو و چند قلو

ممکن است مادر با یکی از نوزادان به دلایل مختلف ارتباط عاطفی بیشتری برقرار کند؛ اما، با گذشت زمان و تغذیۀ آنان با شیر مادر علاقه به نوزادان متعادل می‌شود.

بهتر است که، در هر وعده هر نوزاد از یک پستان به‌خصوص هم‌زمان تغذیه شوند. درصورتی‌که، هر دو نوزاد در هر وعده از یکی از پستان‌ها تغذیه می‌کنند باید نوزادی که در وعدۀ قبل نفر اول تغذیه شده است در وعدۀ بعد نفر دوم باشد تا هر دو از ترکیبات ابتدا و انتهای شیر یکسان تغذیه شوند.

مادرانی که دو یا چند قلو دارند توانایی تولید شیر کافی برای شیرخوارانشان را دارند؛ ولی مدت زمانی که برای تغذیه آن‌ها لازم است نسبتاً زیاد و تنظیم آن برای مادر مشکل است.

تغذیۀ هم‌زمان دو شیرخوار به کمک همسر یا اطرافیان باعث صرفه‌جویی در وقت مادر می‌شود. ضمناً باید ترتیبی داد تا مادر از استراحت و تغذیه کافی برخوردار باشد.

مشکلات تغذیۀ دو و چندقلوها را باید با تأثیرات بسیار باارزش شیر مادر بر سلامت مادر و به‌خصوص بر سلامت شیرخواران، که ممکن است نارس و کم‌وزن هم باشند، مقایسه کرده و موانع شیردهی با شیر مادر را به نفع مادر و شیرخواران برطرف کرد.

در پایان شایسته است تأکید کنیم که طبق نتایج آخرین بررسی‌ها، میزان تولید شیر مادر به نیاز شیرخواران، دفعات مکیدن آن‌ها، آرامش و استراحت، تغذیۀ مناسب و داشتن کمک و مشوق مادر بستگی دارد.

چنانچه سؤالی دربارۀ این موضوع دارید اینجا بپرسید تا پزشکان مجلۀ سیب به شما پاسخ دهند.

پرسش‌وپاسخ

1. در هر شبانه‌روز نوزاد چقدر باید شیر خشک مصرف کند؟ در هر شبانه‌روز به ازای هر کیلوگرم وزن بدن نوزاد 150 میلی‌لیتر شیرخشک می‌تواند مصرف کند. برای مثال نوزاد 3 کیلویی 450 میلی‌لیتر.
2. چگونه بفهمیم نوزاد تغذیه کافی دارد؟ باتوجه‌به میزان ادرار و دفع مدفوع می‌توان به کفایت تغذیۀ کودک پی برد. به این منظور کودک در هر شبانه‌روز باید 6ـ8 بار ادرار کند و پوشک کامل خیس باشد و ادرار بی‌رنگ باشد.
3. مدت زمان هر نوبت شیردهی باید چقدر باشد؟ در هر نوبت شیردهی نوزاد باید حداقل 30 تا 40 دقیقه از یک پستان تغذیه شود تا هم پستان خالی شود و هم نوزاد از ترکیبات شیر ابتدا و انتهای سینه بهره‌مند شود.

منبع

Breastfeeding Update for the Pediatrician, Pediatric Clinic of North America, Feb 2013, Volume 60, Issue 1,