تاریخ ارسال : ۲۱ خرداد ۱۴۰۱
در مطلب گذشته دانستیم که سرطان معده پنجمین سرطان شایع و درمجموع یکی از کشنده‌ترین سرطان‌ها در جهان است. همچنین بیان شد که، ترک سیگار و الکل، پیروی از رژیم غذایی حاوی فیبر فراوان، میوه‌ها و سبزی‌ها تازه، پرهیز از مصرف بیش‌ازحد غذاهای فراوری‌شده یا حاوی نیتریت و نیترات زیاد و درمان عفونت با باکتری هلیکوباکترپیلوری (درصورت اثبات عفونت با آن) می‌تواند خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش دهد. در این مطلب از مطالب پزشکی سایت سیب درمورد بیماریابی، تشخیص و درمان سرطان معده صحبت خواهیم کرد.
فهرست مطالب
غربالگری (بیماریابی) سرطان معده
هدف از بیماریابی تشخیص زودرس سرطان‌ها در مراحل ابتدایی (پیش از پیشرفت بیماری) توسط سیستم‌های بهداشتی‌ـ‌درمانی یک کشور، جهت انجام‌دادن اقدامات درمانی و کاهش میزان از کارافتادگی و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری، است.
برای سرطان معده بیماریابی به سه روش انجام میشود که عبارت‌اند از:
- آزمایش میزان پپسینوژن (Pepsinogen) در خون؛
- رادیوگرافی معده با اشعه ایکس و با کمک مادۀ حاجب(Barium-meal Gastric photofluorography) ؛
- آندوسکوپی معده.
باید توجه داشت که، به کارگیری تمامی این روش‌ها بیشتر در کشورهایی مانند ژاپن، که میزان سرطان معده در آن‌ها بالاست، موفقیت‌آمیز بوده است و اثرپذیری آن‌ها در ایالات‌متحده به اثبات نرسیده است. به‌عبارت‌دیگر، به کارگیری این روش‌ها در مقیاس وسیع در ایالات‌متحده باعث کاهش میزان از کارافتادگی و مرگ‌ومیر ناشی از سرطان معده نشده است.
تشخیص سرطان معده
تشخیص سرطان معده با گرفتن شرح‌حال و معاینۀ دقیق بیمار انجام میشود. علائم سرطان معده معمولاً شامل سوءهاضمه، سوزش سردل، دفع بادگلو، احساس نفخ و گاز در شکم، درد شکمی، حالت تهوع، اسهال یا یبوست به همراه از دست دادن شدید وزن، استفراغ خونی یا مدفوع سیاه‌رنگ (Melena) است.
در مرحلۀ بعد بیشتر پزشکان آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی را انجام می‌دهند. در این روش، پزشک امکان دیدن فضای داخل مری و معده و قسمت ابتدایی روده باریک را دارد و اگر ضایعه‌ای به‌صورت زخم یا التهاب دیده شود، پزشک می‌تواند از ضایعه نمونهبرداری (Biopsy) کند و برای تشخیص به آزمایشگاه آسیب‌شناسی بفرستد. تشخیص سرطان معده با آندوسکوپی بسیار کارآمد است و تقریباً در تمام کسانی که علائم سرطان معده دارند انجام میشود.
روش دیگر، انجام سونوگرافی داخلی از طریق آندوسکوپی (Endoscopic Ultrasound) است که به پزشک امکان می‌دهد علاوه بر دیدن داخل معده با دوربین، بافت مخاطی و عضلانی معده را نیز از داخل مورد ارزیابی اولتراسوند قرار دهد.
روش‌های مختلف تصویربرداری نظیر رادیوگرافی معده با کمک مادۀ حاجب (Barium-meal Gastric Photofluorography)، CT-scan و MRI درصورت لزوم و صلاحدید پزشک می‌توانند در تشخیص بیماری به کار گرفته شوند.
از آزمایش پپسینوژن خون برای غربالگری سرطان معده استفاده میشود؛ اما، تشخیص سرطان معده با آزمایش خون معمولاً تأیید نمی‌شود و برای تأیید تشخیص سرطان معده باید از روش‌های بالا استفاده کرد.
راه های درمان سرطان معده
تصمیم‌گیری برای درمان بیماری و انتخاب از میان راه های درمان سرطان معده بر اساس میزان پیشرفت بیماری یا به اصطلاح «Staging» آن صورت میگیرد. اگر سرطان معده در مراحل بسیار ابتدایی آن یعنی Stage 0 (که ضایعات به لایۀ داخلی مخاطی معده محدود هستند و هنوز به لایه‌های زیرین گسترش نیافته‌اند) تشخیص داده شود، تنها نیاز به جراحی است.
بسته به گسترش ضایعات، جراحی ممکن است با روش آندوسکوپی یا جراحی لاپاروسکوپی یا جراحی باز انجام شود و قسمتی از معده یا تمامی آن برداشته شود.
معمولاً غدد لنفاوی اطراف و نزدیک ضایعات سرطانی نیز برداشته می‌شوند. اگر سرطان به لایه‌های پایین‌تر مخاط معده یا عضلات آن گسترش یابد و بیماری وارد Stage I یا مراحل بالاتر شود، معمولاً جراحی به تنهایی کافی نیست و باید پس از برداشتن کل معده و غدد لنفاوی اطراف آن، از درمان‌های مکمل نظیر شیمیدرمانی (Chemotherapy) و پرتودرمانی (Radiation Therapy) نیز استفاده کرد.
شیمی درمانی سرطان معده چگونه انجام میشود؟
سؤال رایجی که درمورد سرطان معده پرسیده میشود این است که شیمی درمانی سرطان معده چگونه انجام میشود. باید گفت در برخی از بیماران نیاز است که چند جلسه شیمیدرمانی یا پرتودرمانی قبل از جراحی انجام شود و این درمان‌ها پس از جراحی نیز ادامه یابد.
موفقیت درمان در این مراحل علاوه بر اتخاذ درمان مناسب، به سن بیمار، قوای جسمانی و شرایط روحی‌ـ‌روانی او نیز بستگی دارد. از سایر درمان‌های موجود می‌توان به تقویت سیستم ایمنی فرد برای مبارزه با سرطان نام برد که تحت عنوان «Immunotherapy» شناخته میشود.
سرطان معده ازجمله سرطان‌هایی است که تمایل به عود مجدد دارد و درمان آن به‌صورت مشابه با شیمیدرمانی و پرتودرمانی انجام میشود. متأسفانه با وجود تمام اقدامات درمانی همان طور که در مقالۀ قبل ذکر شد، سرطان معده یکی از کشنده‌ترین سرطان‌هاست؛ زیرا، متوسط طول عمر افرادی که این بیماری در آن‌ها تشخیص داده میشود تنها ۲۴ ماه و شانس زنده‌ماندن فرد بیمار به‌مدت پنج سال پس از تشخیص و درمان نیز تنها حدود ۱۰ درصد است.
کلام آخر
سرطان معده جزء سرطان‌های شایع در ایران و ایالات‌متحده نیست؛ ولی، باتوجهبه بالابودن میزان مرگ‌ومیر ناشی از آن، شایسته است تمامی موارد ذکرشده درمورد پیشگیری از این سرطان رعایت شود.
در بین این موارد ترک سیگار و محدودیت مصرف الکل، رعایت رژیم غذایی مناسب، ورزش و پرهیز از استرس مهم‌ترین نقش را در پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به سرطان معده دارند.
چنانچه درمورد درمان و تشخیص سرطان معده سؤالی دارید در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کنید تا پزشکان سایت سیب به پرسش شما پاسخ دهند.
دکتر فرزاد فهیم تاش
سوالات متداول در مورد تشخیص و درمان سرطان معده
تشخیص سرطان معده چگونه انجام میشود؟
با استفاده از علائم، معاینۀ فرد بیمار، آندوسکوپی و نمونهبرداری و سایر راهها تشخیص سرطان معده انجام میشود.
راه های درمان سرطان معده چیست؟
جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی و تقویت سیستم ایمنی اصلیترین راه های درمان سرطان معده هستند.
شیمی درمانی سرطان معده چگونه انجام میشود؟
باتوجهبه مرحله و وضعیت تومور در بیمار، پزشک تصمیم میگیرد که از چه داروهایی استفاده کند و در چند جلسه شیمیدرمانی انجام شود.
منابع
