طب سنتی چینی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

طب چینی نه تنها علت اصلی بسیاری از بیماری‌ها را برطرف می‌کند، بلکه به کاهش علائم این بیماری‌ها نیز کمک می‌کند. تاریخچه این روش طبی به بیش از 2200 سال پیش برمی‌گردد. در این مطلب از مطالب پزشکی در سایت سیب می‌بینیم که طب سنتی چینی چیست و انواع روش ‌های طب سنتی چینی را بررسی می‌کنیم.

تاریخچه طب سنتی چینی

چین یکی از قدیمی‌ترین سیستم‌های پزشکی جهان را دارد. تاریخچه طب سنتی چینی و روش‌های آن مانند طب سوزنی و داروهای گیاهی چینی حداقل به 2200 سال پیش می‌رسد؛ اگرچه اولین سابقۀ مکتوب شناخته‌شدۀ طب سنتی در چینHuangdi neijing (امپراتوری داخلی کلاسیک زرد) از قرن سوم پیش از میلاد است.

بازدید از یک داروخانۀ سنتی چینی مانند بازدید از یک موزۀ کوچک تاریخ طبیعی است. بسیاری از گیاهان و مواد مختلف طبیعی به‌صورت خشک‌شده و نگهداری‌شده در طب سنتی چینی به کار می‌رفته‌اند. در سال 1۵78 لی شیژن کتاب معروف خود را با نام Bencao gangmu (مجموعه مواد مدیکا) منتشر کرد که 1892 دارو و حدود 11000 نسخۀ رسمی برای بیماری‌های خاص را فهرست می‌کند.

طب چینی چیست؟

در مواجهه با روش‌ها و دستورهای طب سنتی در چین، برای بسیاری از افراد که با این طب آشنایی ندارند، همیشه این سؤال مطرح می‌شود که طب سنتی چینی چیست؟

در اصل، درمانگران سنتی چینی به دنبال بازگرداندن تعادل پویا بین دو نیروی مکمل یین (غیرفعال) و یانگ (فعال) هستند که بدن انسان را به‌عنوان یک کل فرا می‌گیرند. طبق طب سنتی در چین، زمانی که بین این دو نیرو هماهنگی وجود داشته باشد فرد سالم است. از سوی دیگر، بیماری ناشی از شکست در تعادل یین و یانگ است.

درحقیقیت طب سنتی چینی معتقد است که یک نیروی حیاتی به نام چی (Qi) انسان را فرا گرفته است و هرگونه عدم تعادل میان این نیرو باعث ایجاد بیماری‌های مختلف می‌شود.

انواع روش‌ های طب سنتی چینی

در طب سنتی چینی با استفاده از روش‌های مختلفی سعی می‌شود که تعادل نیروی چی در بدن برقرار شود. مهم‌ترین و پراستفاده‌ترینِ این روش‌ها را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

طب سوزنی

مبنای طب سوزنی استفاده از یک سوزن بسیار ظریف که در عمق پوست حرکت کرده و به لایه‌های مشخصی از بافت نرم می‌رسد که شامل میوفاشیال (قسمتی از بافت نرم شامل عضله و غلاف پوشاننده آن) و پریوست (لایه غنی از عصب و پوشاننده قسمت خارجی استخوان) است.

این عمل با آزادشدن موادی مانند اندورفین، نوراپی نفرین و انکفالین، که مسکن‌های طبیعی برای بدن هستند، همراه است. این مواد پیام‌های عصبی را به مغز مخابره می‌کنند و باعث کاهش درد می‌شوند.

شاید بتوان گفت طب سوزنی پراستفاده‌ترین مورد از انواع روش‌ های طب سنتی چینی است که امروزه هم به فراوانی از این روش استفاده می‌شود.

فرمولاسیون گیاهی چینی

یک فرمولاسیون باتوجه‌به شرایط هر فرد و با ترکیب خاصی از گیاهان مختلف برای او تهیه می‌شود که می‌توانند متغیرهای گوناگونی در بدن مانند درجۀ حرارت و میزان گردش خون را تحت تأثیر قرار دهند.

فرمولاسیون‌های گیاهی چینی قرن‌هاست که به‌عنوان یک تقویت‌کنندۀ سیستم ایمنی تجویز می‌شوند. همچنین این مواد با کاهش خلط و بلغم شرایط مساعد را برای رشد ویروس‌ها، باکتری‌ها و میکروب‌های بیماری‌ها از بین می‌برند.

گوآشا (Gua sha)

کاربرد یک شیء دارای لبه به نحوی که به‌آرامی و چند بار بر روی موضع درد حرکت داده شود در شرق آسیا برای قرن‌ها استفاده شده است Gua sha نام تکنیکی است که برای ریلکس‌کردن میوفاشیال استفاده شده و نه تنها جریان خون را در موضع افزایش می‌دهد بلکه باعث جمع‌شدن و کوچک‌شدن محدودۀ درد و ناراحتی می‌شود.

بادکش درمانی (Cupping)

یکی دیگر از تکنیک‌های درمانی برای ریلکس‌کردن میوفاشیال است که با بالابردن لایۀ سطحی پوست و ایجاد یک حالت مکش باعث حرکت بیشتر جریان خون به سمت لایه‌های مختلف بافت می‌شود.

بادکش درمانی موجب بهبود جریان خون موضع و درنتیجه شست‌وشو و پاک‌کردن سموم مضر و جایگزین‌کردن آن با خون حاوی مواد غذایی می‌شود.

طب سوزنی الکتریکی

طب سوزنی الکتریکی یکی دیگر از انواع روش ‌های طب سنتی چینی است. در این روش نقاط خاصی که در روش طب سوزنی استفاده می‌شود به وسیلۀ یک ابزار الکتریکی به‌آرامی تحریک می‌شوند. این عمل باعث تحریک ترشح انتقال‌دهنده‌های عصبی، مواد ضدالتهابی و حتی سروتونین (هورمون ایجادکنندۀ حالت شادی) می‌شود.

این روش که بسیاری از پزشکان از آن استفاده می‌کنند، موجب نتایج اثربخش در درمان بسیاری از بیماری‌ها شده است مانند: پوسیدگی شبکیه چشم (Macular Degeneration)، فلج بلز (فلج عضلات صورت)، سندرم تونل کارپال (که با درد مچ دست همراه است)، ریکاوری بعد از سکتۀ مغزی و همچنین دردهای ارتوپدی مربوط به گردن، شانه، زانو و کمر.

طب سنتی چین و پاندمی ویروس کرونا

در شرایطی که به‌دلیل پاندمی ویروس COVID-19 ایجاد شده است طب چینی نیز کاربردهای گوناگونی از جنبه‌های مختلف داشته است.

علاوه بر شستن دست‌ها، استفاده از ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی، طب چینی راهکار منحصربه‌فردی برای مبارزه با بیماری‌ها از طریق تقویت سیستم ایمنی بدن دارد؛ به گونه‌ای که خود بدن توانایی مبارزه با بیماری‌ها را داشته باشد.

در جامعۀ ما فاکتورهای شایع و دخیل در ضعیف‌شدن سیستم ایمنی، که البته تنها محدود به این موارد نمی‌شود، عمدتاً شامل بدبودن کیفیت خواب، افزایش استرس، کار بیش‌ازحد، رژیم‌های خلط‌آور و افزایش سطح التهاب هستند. این فاکتورها ظرفیت بدن ما را برای مبارزه با میکروب‌های بیماری‌زا کم می‌کنند.

به عقیدۀ بسیاری از جمعیت‌شناسان، همۀ ما روزی با این ویروس برخورد خواهیم کرد. آنچه ما را از همدیگر متمایز خواهد کرد توانایی بدن ما در مبارزه با ویروس است. روش‌های طب سوزنی موجود موجب آزادشدن نوعی از سلول‌های سیستم ایمنی به نام «سلول‌های قاتل طبیعی» می‌شود که در مبارزه با بیماری به بدن کمک می‌کنند.

چنانچه درمورد طب سنتی چینی سؤالی دارید، در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کنید تا پزشکان سایت سیب به سؤال شما پاسخ دهند.

دکتر کیان معصومی
دکترای اکوپانکچر و طب چینی

سوالات متداول در مورد طب سنتی چینی