تاریخ ارسال : ۰۱ شهریور ۱۴۰۰
یکی از مشکلاتی که زنان در دوران یائسگی آن را تجربه می‌کنند گرگرفتگی است. تقریبا اکثر زنان در دوران یائسگی خود با گرگرفتگی مواجه شده و به دنبال راهی برای درمان آن هستند. به همین بهانه، در ادامه این مطلب از مجله پزشکی سلامتی سیب قصد داریم با استفاده از اطلاعات پزشکی بررسی کنیم که راه حل مناسب برای درمان گر گرفتگی بدن در دوران یائسگی چیست و چه اقداماتی می‌توانند در کاهش یا از بین رفتن آن مفید باشند؛ با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
گرگرفتگی چیست؟
گرگرفتگی احساس گرما همراه با قرمزی اغلب در ناحیه صورت است اما ممکن است سایر نواحی بدن مانند گردن، میان تنه، قفسه سینه و بازوها را نیز درگیر کند. این احساس گرما اغلب چند دقیقه‌ای طول می‌کشد و ممکن است با تعریق شدید و افزایش ضربان قلب همراه باشد. گاهی متعاقب این علایم، لرز و اضطراب نیز هنگام گرگرفتگی رخ می‌دهد.
چه عواملی سبب بروز گرگرفتگی می‌شودند؟
عوامل مختلفی در بروز گرگرفتی موثر هستند که و می‌توانند باعث شوند که در صورت، گردن و سایر اعضای بدن خود احساس داغ بودن و گرما کنید. این عوامل عبارتند از:
- عوامل تنظیم کننده حرارت مانند تب، ورزش یا در معرض گرمای زیاد قرار گرفتن
- عوامل نورولوژیک مانند تومورها، سردرد، MS، صرع و پارکینسون
- عوامل گشاد کننده عروق مانند مصرف الکل، بعضی داروها، آکنه روزاسه، سندرم سروتونینی، برخی بدخیمی‌ها
- شوک آنافیلاکتیک، غذا خوردن و برخی شرایط مانند یائسگی
- بیماری‌هایی مانند سارکوییدوزو پرکاری تیروئید
گرگرفتگی ناشی از یائسگی در چه زمانی رخ می‌دهد و شانس بروز آن چقدر است ؟
در ۴۰ درصد بانوان علایم گرگرفتگی در مراحل ابتدایی بی‌نظمی عادت ماهانه تا قطع کامل آن مشاهده شده و ۶۰ الی ۸۰ درصد از زنان نیز این علایم در مراحل بعدی و انتهایی قطع خونریزی تجربه می‌نمایند. برخی از زنان نیز این علائم را خفیف و بسیاری از بانوان آن‌ها را شدید تجربه می‌کنند.
چه عواملی شانش گرگرفتگی یائسگی را افزایش می‌دهند؟
برخی علائم و شرایط ممکن است زنان را بیشتر در خطر بروز گرگرفتگی در دوران یائسگی قرار دهد. عواملی نظیر چاقی، سیگار، کاهش فعالیت فیزیکی ،عوامل ژنتیکی و نژاد (مثلا سیاهپوستان آفریقایی – آمریکایی از چینی ها و ژاپنی‌ها بیشتر دچار گرگرفتگی ناشی از یائسگی می‌شوند.) نقش مهمی در افزایش شانس بروز گرگرفتگی ایفا می‌کنند.
درمان گر گرفتگی بدن در دوران یائسگی با دارو
تنها ۳۰-۲۰ درصد بانوان، علیرغم شدت علائم، به دنبال درمان گرگرفتگی بدن در دوران یائسگی با مداخلات پزشکی هستند. علت این عدم اقدام نسبت به درمان این است که معمولا خیلی از زنان سعی در پنهان یائسگی خود داشته و یا با این تفکر که بزودی و حداکثر ظرف یک یا دو سال گرگرفتگی برطرف خواهد شد به دنبال درمان نمی‌روند. با این حال، بسیاری از مطالعات حاکی از آن هستند گرگرفتگی و برخی دیگر از عوارض آن ممکن است خیلی بیشتر از این مدت طول بکشند.
استفاده از هورمون نیز یکی گزینه‌های درمان گر گرفتگی یائسگی است که البته زیاد رایج نیست چراکه ممکن است شانس ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد.
به همین دلیل است که در افراد با سابقه سرطان پستان نیز از هورمون برای درمان گرگرفتگی یائسگی استفاده نمی‌شود. علاوه بر این، همچنین در افراد با سابقه بیماری‌های کرونری قلب، سکته مغزی و یا افرادی که سابقه به وجود آمدن لخته خون ( ترومبوز ) در ورید عمقی ( DVT ) پا شریان ریوی (Pulmonary Embolism ) را دارند، نباید از ترکیبات هورمونی برای رفع علایم گرگرفتگی استفاده شود.
هورمون های استروژن و پروژسترون از جمله هورمون‌هایی هستند که ممکن است به صورت محدود برای درمان گر گرفتگی بدن مورد استفاده قرار گیرند.
درمان گر گرفتگی یائسگی چه زمانی آغاز می‌شود؟
استفاده از دارو در صورت بروز علایم متوسط تا شدید برای درمان گرگرفتگی بدن در دوران یائسگی توصیه می‌شود. همچنین در صورتی که گرگرفتگی به کیفیت زندگی فرد آسیب وارد کند، تجویز داروی مناسب ضرورت پیدا می‌کند.
قرص گرگرفتگی یائسگی
داروهای زیادی به عنوان قرص ضد گرگرفتگی در دوران یائسگی شناخته می‌شوند اما تنها قرص گرگرفتگی یائسی که به تایید سازمان غذا و دارو آمریکا رسیده است قرص پاروکستین است که تجویز آن در دوزهای پایین توصیه می‌شود.
اما علاوه بر قرص گرگرفتگی یائسگی پاروکستین برخی دیگر از داروها ممکن است برای درمان گر گرفتگی بدن در دوران یائسگی تجویز شوند که عبارتند از:
- ونلافاکسین (Venlafaxine)
- سیتالوپرام (Citalopram)
- اس سیتالوپرام (Escitalopram)
مصرف این داروها به اندازه هورمون درمانی موثر نیست اما برای زنانی که نمی‌توانند از هورمون استفاده کنند بهترین گزینه به شمار می‌روند. بعد از مصرف این داروها ممکن است که عوارضی چون سرگیجه، خواب آلودگی، مشکل در تمرکز کردن و یا افزایش وزن نیز تجربه شود.
به غیر از این داروها، برخی دیگر از داروها نیز ممکن است در مراحل درمان گر گرفتگی یائسگی مورد استفاده قرار گیرند که از متداول‌ترین آن‌ها می‌تواند به داروهای زیر اشاره کرد:
گاباپنتین: گاباپنتین یک داروی ضد تشنج است که می‌تواند برای کاهش گرگرفتگی یائسگی مفید باشد و به همین دلیل در میان برخی به عنوان قرص برای درمان گرگرفتگی نیز شناخته می‌شود. عوارض جانبی این دارو خواب آلودگی، سرگیجه، احتباس آب در اندام‌ها و خستگی را شامل می‌شود.
پرگابالین: یکی دیگر از داروهای ضد تشنج است که می‌تواند در کم کردن گرگرفتگی‌های یائسگی موثر باشد. ممکن است پس از مصرف این دارو برخی عوارض جانبی مثل سرگیجه، خواب آلودگی، مشکل در تمرکز کردن و افزایش وزن را تجربه کنید.
اکسی بوتینین کلراید: این دارو اغلب برای درمان اختلالات ادراری مانند بیش از حد فعال بودن مثانه استفاده می‌شود اما ممکن است به برخی از زنان در درمان گرگرفتگی یائسگی کمک کند. عوارض جانبی این دارو می‌تواند خشک شدن دهان، خشک شدن چشم، یبوست، تهوع و سرگیجه را شامل شود.
کلونیدین: کلونیدین، از جمله داروهایی است که معمولا برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود و ممکن است برای بهبود گرگرفتگی بعد از یائسگی نیز مفید باشد. سرگیجه، خواب آلودگی، خشکی دهان و یبوست از عوارض جانبی این دارو هستند.
محدودیت دارویی برای کسانی که محدودیت هورمون درمانی دارند
همانطور که عنوان شد، افرادی که سابقه برخی بیماری‌ها را دارند نمی‌توانند از داروهای هورمونی برای درمان گرگرفتگی بدن استفاده کنند. مصرف تنها برخی داروها نیز برای این افراد مجاز است که عبارتند از:
- منبع مهاركننده‌های برداشت سروتونين یا SSRI مانند پاروکستین، سیتالوپرام، اسیتالوپرام ( اما نه فلوکستین و نه سرترالین )
- داروهای مهاركننده‌های برداشت سروتونين- نوراپینفرین یا SNRIs مانند ونلافاکسین
- برخی داروهای ضد صرع مانند گاباپنتین ( بخصوص برای کسانی که بیشتر در شب ها علایم گرگرفتگی دارند) و پری گابالین
حتی داروهایی مانند کلونیدین و اکسی بوتینین می توانند به بهبود علایم گرگرفتگی ناشی از یائسگی کمک کنند.
ترکیب Bazedoxifene/Conjugated Estrogen چه مزیتی در کنترل گرگرفتگی بدن دارد؟
این ترکیب دارویی دسته جدیدی به نام کمپلکس استروژن انتخابی بافت ( TSECs) است که از ترکیب یک استروژن مدولاتور انتخابی گیرنده استرژن ( SERM) ساخته شده است. مزیت این دارو در این است که اثرات خوب استروژن در کاهش گرگرفتگی را بدون عوارض پروژسترون (مثل درد سینه ها و افزایش خطر سرطان پستان) به همراه دارد.
ترکیب لوونورژسترل داخل رحمی و استروژن چه مزیت یا عوارض احتمالی در کنترل گرگرفتگی ناشی از یائسگی دارد ؟
مزیت استفاده از ترکیب لوونورژسترل داخل رحمی و استروژن کاهش عوارض سیستمیک پروژسترون در عین مهار تحریک رحم است. با این حال، احتمال جذب سیستمیک لونورژسترل و افزایش خطر سرطان پستان وجود دارد و به همین دلیل در درازمدت ممکن است خطر داشته باشد.
آیا طب سوزنی برای درمان گر گرفتگی یائسگی مفید است؟
وضعیت برخی بیماران ممکن است با استفاده از درمان‌های مثل طب سنتی بهبود یابد. البته، باید توجه شود که حدود نیمی از بیماران با دریافت دارونما ( Placebo ) یعنی دریافت دارو با ظاهر مشابه اما فاقد ماده موثر هم پاسخ می گیرند. بنظر می رسد طب سوزنی هم نقش دارونما داشته باشد.
درمان گر گرفتگی بدن با گیاهان سنتی و روغن دانه‌ها
گرچه گیاهانی مانند جنسینگ ( Ginseng)، یام وحشی، شبدر قرمز (Red Clever)، دونگ کو (Dong Quai)، و روغن ایونینگ پریم رز(Evening Primrose Oil ) برای کنترل علایم گرگرفتگی استفاده می شوند ولی تاثیر چندانی در کنترل علایم ندارند.
کلام آخر
گرگرفتگی یکی از عوارض طبیعی یائسگی است که ممکن است تا چند سال پس از یائسگی نیز در زنان باقی بماند. به همین دلیل، بسیار مهم است که برای درمان گرگرفتگی یائسگی به پزشک مراجعه کنید. دارو درمانی و تجویز قرص ضد گرگرفتگی در کنار هورمون درمانی از متداول‌ترین روش‌های پیش رو برای درمان گرگرفتگی بدن در دوران یائسگی هستند اما به دلیل افزایش شانس ابتلا به سرطان پستان، هورمون درمانی تنها برای درصد کمی از زنان تجویز می‌شود.
Sources:
دکتر فانک فهیمی
