تاریخ ارسال : ۰۵ مرداد ۱۴۰۰
بیماری هپاتیت یکی از بیماری‌های شایع کبدی است که در صورت عدم توجه کافی می‌تواند به راحتی شما را مبتلا کند. در این مقاله قصد داریم تا با استفاده از اطلاعات پزشکی به همه آن چیزی که لازم است در مورد این بیماری و روش‌های درمان هپاتیت بدانید، اشاره کنیم؛ با مجله پزشکی سلامتی سیب همراه باشید.
فهرست مطالب
هپاتیت چیست؟
بیماری هپاتیت، در واقع نوعی عفونت کبدی است. این بیماری معمولا به دلیل عفونت ویروسی رخ می‌دهد اما عوامل دیگری نیز می‌توانند دلیل آن باشند. بیماری هپاتیت به دو نوع هپاتیت خود ایمنی و هپاتیت ثانویه تقسیم می‌شود. هپاتیت خود ایمنی زمانی رخ می‌دهد که بدن شما بر علیه بافت کبد خود آنتی بادی تولید می‌کند. هپاتیت ثانویه اما اثر ثانویه داروها، بیماری‌ها، سموم و الکل بر کبد است.
انواع مختلف هپاتیت ویروسی
عفونت‌های ویروسی کبد که به عنوان هپاتیت طبقه بندی می‌شوند عبارتند از هپاتیت A، B، C، D و E که نوع ویروس در هر کدام از آن‌ها متفاوت است. هپاتیت A همیشه یک بیماری حاد و کوتاه مدت است، در حالی که انواع هپاتیت B، C و D احتمالا مدت زمان بیشتری به طول انجامیده و مزمن هستند. هپاتیت E نیز معمولا حاد است اما می‌تواند به ویژه در زنان باردار، بسیار خطرناک باشد.
هپاتیت A
هپاتیت A توسط عفونت با ویروس هپاتیت A یا همان HAV ایجاد می‌شود. این نوع هپاتیت اغلب توسط مصرف غذا یا آبی که در اثر مدفوع یک فرد مبتلا به هپاتیت A آلوده شده است، منتقل می‌شود.
هپاتیت B
هپاتیت B از طریق تماس با مایعات عفونی بدن مانند خون و ترشحات واژن یا مایع منی که حاوی ویروس هپاتیت B یا همان HBV هستند، انتقال می‌یابد. استفاده از سرنگ مصرف شده، داشتن رابطه جنسی با یک شریک آلوده و یا استفاده از تیغ ریش تراش یک فرد آلوده خطر ابتلا به هپاتیت B را افزایش می‌دهد.
براساس اطلاعات مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های ایالات متحده آمریکا، تخمین زده می‌شود که حدود 1.2 میلیون نفر در ایالات متحده و 350 میلیون نفر در سراسر جهان با این بیماری مزمن در حال زندگی هستند.
هپاتیت C
ویروس هپاتیت C یا همان HCV از طریق تماس مستقیم با مایعات آلوده بدن، معمولا از طریق تزریق و تماس جنسی منتقل می‌شود. HCV یکی از رایج‌ترین عفونت‌های ویروسی خون در ایالات متحده است و حدود 2.7 تا 3.9 میلیون آمریکایی به این بیماری مبتلا هستند.
هپاتیت D
هپاتیت D که هپاتیت دلتا نیز نامیده می‌شود، یک بیماری جدی کبدی ناشی از ویروس هپاتیت D یا همان HDV است. HDV از طریق تماس مستقیم با خون آلوده انتقال پیدا می‌کند. هپاتیت D یک شکل نادر از انواع هپاتیت است که تنها در کنار عفونت هپاتیت B اتفاق می‌افتد. ویروس هپاتیت D نمی‌تواند بدون حضور هپاتیت B تقسیم شود و یک بیماری غیر رایج در ایالات متحده است.
هپاتیت E
هپاتیت E از طریق آب منتقل می‌شود و ناشی از ویروس هپاتیت E یا همان HEV است. هپاتیت E عمدتا در مناطقی با بهداشت ضعیف یافت می‌شود و به طور معمول از طریق آب آلوده به مدفوع یا سایر آلودگی‌ها منتقل می‌شود. این بیماری در ایالات متحده اصلا رایج نیست اما موارد هپاتیت E در خاورمیانه، برخی نقاط آسیا، آمریکای مرکزی و آفریقا گزارش شده است.
علل هپاتیت غیر ویروسی
همانطور که عنوان شد، برخی عوامل غیر ویروسی و غیر عفونی نیز می‌توانند دلیل بیماری هپاتیت باشند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به الکل، سایر سموم و واکنش سیستم خود ایمنی بدن اشاره کرد.
الکل و سموم دیگر
مصرف بیش از حد الکل می‌تواند باعث آسیب و التهاب کبدی شود که در صورت بروز، به عنوان هپاتیت الکل شناخته می‌شود. الکل به طور مستقیم به سلول‌های کبد آسیب زده و با گذشت زمان، می‌تواند باعث آسیب دائمی و منجر به نارسایی کبدی و سیروز، ضخیم شدن و زخم شدن کبد شود.
علاوه بر الکل، مصرف بیش از اندازه برخی دیگر از داروها می‌تواند شرایط مشابهی را برای کبد ایجاد کرده و به بافت آن آسیب برساند.
واکنش سیستم خود ایمنی
در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن کبد را به عنوان یک جسم مضر تلقی کرده و شروع به حمله به آن می‌کند. این مسئله باعث التهاب مداوم می‌شود که می‌تواند از خفیف تا شدید درجه بندی شود و اغلب به عدم عملکرد کبدی منجر خواهد شد. به طور متوسط، زنان سه برابر بیشتر از مردان در خطر ابتلا به علائم هپاتیت ناشی از واکنش سیستم خود ایمنی قرار دارند.
متداول‌ترین علائم هپاتیت
در انواع هپاتیت عفونی و مزمن مانند هپاتیت B و C ممکن است در ابتدا هیچ علامتی وجود نداشته باشد. در واقع، تا زمانی که آسیب بر عملکرد کبد تاثیر نگذارد، علائم هپاتیت ممکن است بروز نکنند.
نشانه‌ها و علائم هپاتیت حاد اما به سرعت ظاهر می‌شوند که از متداول‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی
- علائم شبیه به علائم آنفولانزا
- ادرار تیره
- کم رنگ شدن مدفوع
- درد شکمی
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن بدون دلیل
- زردی پوست و چشم
هپاتیت مزمن به آرامی رشد می‌کند؛ بنابراین، این علائم و نشانه‌ها ممکن است آنچنان قابل توجه و تشخیص نباشند.
درمان هپاتیت
درمان هپاتیت تا حد زیادی به نوع بیماری و مزمن یا حاد بودن آن بستگی دارد.
درمان هپاتیت A
هپاتیت A معمولا به درمان نیاز ندارد زیرا یک بیماری کوتاه مدت است. اگر علائم هپاتیت A موجب ناراحتی بیمار شوند ممکن است استراحت در تخت برای مدتی به وی توصیه گردد.
خوشبختانه برای پیشگیری از هپاتیت A و جلوگیری از این عفونت، واکسن وجود دارد. اکثر کودکان بین 12 تا 18 ماهگی واکسیناسیون را آغاز می‌کنند. واکسیناسیون برای هپاتیت A برای بزرگسالان نیز موجود است و می‌تواند با واکسن هپاتیت B ترکیب شود.
درمان هپاتیت B
هپاتیت B حاد نیز نیازی به درمان خاصی ندارد. هپاتیت B مزمن اما با داروهای ضد ویروسی درمان می‌شود. البته، این نوع درمان می‌تواند کمی پرهزینه باشد زیرا باید چند ماه یا چند سال ادامه یابد. درمان هپاتیت مزمن B همچنین نیاز به ارزیابی‌های پزشکی منظم و بررسی اثرگذاری درمان بر ویروس دارد.
از هپاتیت B می‌توان با واکسیناسیون جلوگیری کرد. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا واکسیناسیون هپاتیت B را برای همه نوزادان توصیه می‌کند. مجموعه ای از سه واکسن معمولا در طی شش ماه اول دوران کودکی تکمیل می‌شود. علاوه بر نوزادان، واکسن هپاتیت B برای همه پرسنل مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی نیز توصیه می‌شود.
درمان هپاتیت C
از داروهای ضد ویروسی برای درمان هر دو شکل حاد و مزمن هپاتیت C استفاده می‌شود. افراد مبتلا به هپاتیت مزمن C معمولا با ترکیبی از داروهای ضد ویروسی درمان می‌شوند. آن‌ها همچنین ممکن است برای تعیین بهترین نوع درمان به آزمایش‌های بیشتری نیاز داشته باشند.
افراد مبتلا به بیماری سیروز (زخم کبد) یا بیماری‌های کبد ناشی از هپاتیت مزمن C ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشند.
متاسفانه، در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از هپاتیت C وجود ندارد.
درمان هپاتیت D
در حال حاضر، هیچ داروی ضد ویروسی برای درمان هپاتیت D وجود ندارد. البته، دارویی به نام «آلفا اینترفرون» می‌تواند برای درمان هپاتیت D استفاده شود اما مصرف آن تنها در 25 تا 30 درصد از بیماران با نتایج مثبت همراه می‌شود.
پیشگیری از هپاتیت D از طریق واکسیناسیون هپاتیت B امکان پذیر است؛ زیرا همانطور که عنوان شد، عفونت با هپاتیت B برای رشد هپاتیت D ضروری است.
درمان هپاتیت E
متاسفانه، در حال حاضر هیچ درمان پزشکی خاصی برای هپاتیت E در دسترس نیست. از آنجایی که این نوع عفونت اغلب حاد است، به طور معمول خود به خود از بین خواهد رفت.
به افراد مبتلا به این نوع عفونت اغلب توصیه می‌شود که استراحت کافی داشته باشند، مقدار زیادی مایعات بنوشند، مواد مغذی کافی دریافت کنند و از مصرف الکل اجتناب نمایند. با این حال، زنان باردار مبتلا به هپاتیت E، نیاز به نظارت دقیق و مراقبت دارند.
درمان هپاتیت ناشی از واکنش سیستم خود ایمنی
برای درمان هپاتیت ناشی از واکنش سیستم خود ایمنی از کورتیکواستروئیدها استفاده می‌شود. از جمله این کورتیکواستروئیدها می‌توان به پردنیزون یا بودزوناید اشاره کرد که در درمان اولیه هپاتیت خود ایمنی بسیار مهم هستند. کورتیکواستروئیدها در درمان هپاتیت ناشی از واکنش خود ایمنی برای حدود 80 درصد از مبتلایان موثر هستند.
داروهای سرکوب سیستم ایمنی مانند داروی آزاتیوپرین نیز اغلب در درمان این نوع از هپاتیت مورد استفاده قرار می‌گیرند که می‌توان از آن‌ها به همراه یا بدون استروئید‌ها استفاده کرد.
سایر داروهای سرکوب کننده ایمنی مانند مایکوفنولات موفتیل، تاکرولیموس و سیکلوسپورین نیز می‌توانند به عنوان جایگزینی برای آزاتیوپرین مورد استفاده قرار گیرند.
چگونه از هپاتیت پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از هپاتیت به راحتی امکان پذیر است و تنها کافی است که به یک سری از نکات ایمنی توجه داشته باشید تا از ابتلا به انواع هپاتیت پیشگیری کنید.
بهداشت
بهداشت خوب و مناسب یکی از راه‌های کلیدی برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت A و E است. با این حال، بهداشت یک مسئله جغرافیایی است و اگر شما در یک کشور در حال توسعه زندگی کرده و یا قصد سفر به آنجا را دارید، بهتر است در مصرف موارد زیر حداکثر دقت را به خرج دهید:
- آب محلی
- یخ
- صدف، میوه‌های خام و سبزیجات
هپاتیت B، C، و D که می‌توانند از طریق خون آلوده منتقل شوند، با رعایت نکات زیر قابل پیشگیری هستند:
- عدم استفاده مشترک از سوزن تزریق مواد مخدر
- عدم استفاده مشترک از تیغ ریش تراش
- استفاده از مسواک شخصی جداگانه
- خودداری از تماس با خون ریخته شده
هپاتیت B و C نیز می‌توانند از طریق مقاربت جنسی و تماس جنسی نزدیک انتقال پیدا کنند. استفاده از کاندوم هنگام برقراری رابطه جنسی و رعایت بهداشت دهان و دندان از مهم‌ترین مواردی هستند که باید برای پیشگیری از این دو نوع هپاتیت به آن‌ها توجه شود.
واکسیناسیون
استفاده از واکسن‌ها یک روش مهم و تاثیرگذار برای پیشگیری از هپاتیت است. در حال حاضر، واکسیناسیون برای جلوگیری از توسعه هپاتیت A و B امکان پذیر بوده و واکسن هپاتیت نوع C نیز در دست ساخت است. همچنین، نوعی واکسن برای هپاتیت E در برخی کشورها از جمله چین در دسترس است.
آیا بیماری هپاتیت خطرناک است؟
در موارد نادر، در صورت عدم توجه به بیماری، هپاتیت می‌تواند به نارسایی کبد منجر شده و باعث مرگ بیمار شود. اما خوشبختانه، بیشتر افراد مبتلا به هپاتیت با موفقیت دوره درمان خود را طی کرده و موفق به درمان یا کنترل این بیماری خواهند شد.
کلام آخر
هپاتیت A، B، C، D و E از انواع مختلف بیماری هپاتیت هستند. این بیماری معمولا در اثر عفونت ویروسی سبب آسیب به کبد می‌شود اما ممکن است برخی اختلالات در سیستم ایمنی و برخی سموم دیگر نیز باعث بروز آن شوند. علاوه بر راهکارهای پزشکی درمان هپاتیت، واکسیناسیون و ایمن سازی در مقابل برخی از انواع هپاتیت امکان پذیر است. همچنین، رعایت اصول بهداشتی و برقراری رابطه جنسی سالم از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از بیماری هپاتیت به شمار می‌روند.
Sources:
سوالات متداول
علائم بیماری هپاتیت در زنان چیست؟
تفاوت چندانی بین زنان و مردان در علائم هپاتیت وجود ندارد.
آیا هپاتیت کشنده است؟
هپاتیت معمولا قابل درمان و کنترل بوده اما در صورت عدم درمان می‌تواند باعث مرگ شود.
بهترین راه درمان بیماری هپاتیت چیست؟
درمان هپاتیت بسته به نوع آن متفاوت است و یک روش کلی برای همه انواع آن وجود ندارد.
چرا بیماری هپاتیت تا این اندازه شایع است؟
به دلیل عدم بهداشت کافی در آب آشامیدنی و مواد غذایی
