تاریخ ارسال : ۰۹ مهر ۱۴۰۲
بارداری یکی از دوره‌های مهم زندگی هر خانمی به حساب می‌آید. معمولاً قبل از اقدام به بارداری اگر به پزشک مراجعه کنید، یک سونوگرافی برای بررسی سلامت تخمدان‌ها، رحم و همچنین اطلاع از زمان تخمک گذاری برای شما تجویز می‌کند.
سونوگرافی بارداری در چه هفته‌هایی انجام می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال باید بیان کنیم در صورت طبیعی بودن روند بارداری، چهار سونوگرافی باید در این دوران انجام شود که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
معیارهای سونوگرافی‌های مختلف در دوران بارداری
چند نمونه از معیارهایی که در سونوگرافی‌های مختلف بارداری برای پی بردن به سلامت جنین و تعیین سن آن اندازه گیری می‌شود، به شرح زیر است:
- BPD: قطر بین دو استخوان گیجگاهی
- HC: محیط دور سر جنین
- FL: طول استخوان ران
- CRL: قد جنین در حالت نشسته
- NT: چین پشت گردن جنین که یکی از معیارهای تشخیص سندروم داون است.
هریک از موارد بالا ممکن است در سونوگرافی‌های مختلف بارداری مورد سنجش قرار بگیرند. البته معیارهای دیگری نیز برای پی پردن به سلامت جنین وجود دارد که با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته سونوگرافی به طور دقیق قابل اندازه‌گیری است.
انواع سونوگرافی در دوران بارداری
بسته به تشخیص پزشک معالج ممکن است یکی از دو نوع سونوگرافی زیر برای بررسی سلامت جنین انجام شود:
1.سونوگرافی شکمی (Abdominal ultrasound)
در این نوع سونوگرافی، سونوگرافیست ژل مخصوص را به شکم می‌زند. سپس مبدل دستگاه سونوگرافی را روی شکم قرار داده و شروع به بررسی جنین و دیگر فاکتورهای مهم در بارداری می‌کند.
2.سونوگرافی واژینال (Transvaginal ultrasound)
در سونوگرافی واژینال مبدل کوچک‌تری استفاده می‌شود که برای تصویربرداری دقیق‌تر از جنین وارد واژن شده و از این طریق امواج فراصوت را برای تصویربرداری می‌فرستد. در سونوگرافی ناحیه واژینال، بخش‌های مختلفی مثل دهانه رحم، واژن، آندومتر لوله‌های رحمی، مثانه و تخمدان‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند.
سونوگرافی های لازم در دوران بارداری
همان طور که بیان کردیم در صورت طبیعی بودن روند بارداری انجام چهار سونوگرافی بارداری ضروری است. این چهار سونوگرافی به شرح زیر است:
1. سونوگرافی اول (سونوگرافی ماه اول)
این سونوگرافی برای بررسی قلب جنین و صدای آن باید انجام شود. در صورتی که از سونوگرافی شکمی برای تشخیص این مورد استفاده می‌شود، بهتر است در هفته ششم تا هفتم بارداری انجام گیرد. در صورت انجام سونوگرافی واژینال نیز در چهار و نیم هفتگی بارداری هم می‌توانید این سونوگرافی را انجام دهید.
2. سونوگرافی دوم (سونوگرافی سه ماهه اول بارداری یا سونوگرافی NT)
سونوگرافی دوم باید در هفته 11 تا 14 بارداری انجام شود. در این سونوگرافی ضخامت پشت گردن جنین و ظهور و تکامل استخوان بینی جنین بررسی می‌شود.
مورد اول برای تشخیص سندروم داون بررسی می‌گردد که در صورت وجود ناهنجاری، آزمایشات تکمیلی باید صورت پذیرد. در این دوران وزن جنین اهمیت چندانی ندارد. چون وزن گیری جنین تازه از سه ماهه سوم بارداری آغاز می‌شود.
3. سونوگرافی سوم
بانوان باردار برای بررسی دقیق‌تر، بهتر است در طول هفته‌های 18 تا 22 یک سونوگرافی دیگر انجام دهند تا رشد اندام‌های جنین با دقت بررسی شود. در این سونوگرافی، سلامت بخش هایی همچون موارد زیر بررسی می‌گردد:
- تعیین جنسیت جنین
- دست و پا
- تعداد انگشتان
- صورت
- وضع لب‌ها
- گوش‌ها و چشم‌ها
- دیافراگم
- ستون فقرات
- کلیه‌ها
- مثانه
- معده پر از مایع
- چهار حفره‌ای بودن قلب
4. سونوگرافی چهارم
در هفته 28 بارداری (نیمه دوم سه ماهه سوم) وزن گیری جنین باید بررسی شود. تا قبل از آن، وزن جنین اهمیت چندانی ندارد. برای تخمین وزن جنین در طی سونوگرافی؛ دور سر، طول استخوان ران، بای پاریتال و دور شکم اندازه گیری می‌شود تا با قرارگیری روی منحنی مخصوص، وزن جنین تخمین زده شود.
سونوگرافی تشخیصی بارداری که در موارد خاص انجام می شود.
اگر مادر به بیماری خاص مانند فشار خون یا دیابت بارداری مبتلا باشد یا این که جنین در شرایط غیر طبیعی به سر ببرد؛ پزشک برای بررسی بیشتر و تحت کنترل گرفتن شرایط ممکن است انواعی دیگری از سونوگرافی‌های بارداری را نیز تجویز کند. از سونوگرافی‌هایی که در شرایط خاص برای زنان باردار تجویز می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· سونوگرافی داپلر
در صورتی که در هر کدام از سونوگرافی‌های معمولی بارداری، پزشک متوجه مشکلی در جریان خون یا قلب جنین شود، برای بررسی‌های دقیق‌تر سونوگرافی داپلر را درخواست می‌کند. اما در پاسخ به پرسش سونوگرافی‌های بارداری در چه هفته‌هایی انجام می‌شود، نمی‌توان پاسخی در مورد زمان انجام این نوع سونوگرافی ارائه کرد. زیرا انجام سونوگرافی داپلر به تشخیص پزشک وابسته است.
در سونوگرافی داپلر هر مشکل قلبی و عروقی در جنین مشخص می‌گردد. توجه داشته باشید در صورت دو یا چند قلویی، رشد غیر طبیعی و سابقه سقط جنین در مادر نیز ممکن است سونوگرافی داپلر انجام شود.
· اکوکاردیوگرافی قلب
اگر در سونوگرافی معمول بارداری که در سه ماه دوم انجام می‌گردد، پزشک وجود یک مشکل قلبی را تشخیص دهد، اکوکاریوگرافی قلب برای جنین توصیه می‌گردد. در این سونوگرافی، قلب و شریان‌های آن به صورت دقیق بررسی می‌شوند و ناهنجاری‌های قلبی نظیر وجود حفره در قلب و مشکلات شریان‌های خونی قابل تشخیص است.
· آزمایش پروفایل بیوفیزیکال
در این آزمایش که شامل سونوگرافی و تست NST است، مواردی نظیر وضعیت تنفسی، ماهیچه‌ها و حرکت جنین بررسی و حجم مایع آمنیوتیک اندازه‌گیری می‌شود. این سونوگرافی در اواخر بارداری برای آگاهی از موارد زیر تجویز می‌گردد:
- سلامت کلی جنین
- در مواری که پزشک با بارداری پر خطر مانند موارد زیر روبه‌رو شود:
- از دست رفتن بارداری‌های قبلی در نیمه دوم بارداری
- وجود فشار خون بالا
- دیابت
- عدم رشد جنین در داخل رحم
- تاخیر در زمان زایمان
· سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی
در این سونوگرافی‌ها جزئیات با دقت بیشتری قابل بررسی بوده و در موارد خاص به تشخیص پزشک باید انجام شود. بنابراین از انجام خودسرانه آن فقط برای دیدن جنین باید اجتناب کرد. زیرا گرمای ایجاد شده توسط امواج فراصوت می‌تواند تأثیرات نامطلوبی بر روی مغز و سیستم عصبی جنین بگذارد. بهترین زمان انجام این سونوگرافی‌ها هفته 24 تا 32 بارداری است.
اینگونه ناهنجاری‌هایی نظیر لب شکری، شکاف کام (کام شکری)، اسپاینا بیفیدا، مشکلات مادرزادی قلب جنین و نقایص اندام جنین مانند چند انگشتی، پا چماقی با آن قابل تشخیص است.
بیشتر بدانید:
آیا سونوگرافی بارداری برای جنین خطر آفرین است؟
در دستگاه‌های سونوگرافی از امواج فراصوت به جای اشعه‌های خطرناک برای تصویر برداری استفاده می‌کنند و در نتیجه خطری برای جنین ندارد. البته این موضوع نباید باعث زیاده‌روی در انجام سونوگرافی شود.
توصیه های قبل از انجام سونوگرافی های بارداری
- معمولاً توصیه می‌شود زنان باردار دو هفته قبل از مراجعه به مراکز سونوگرافی مایعات فراوانی مصرف کنند. این کار باعث می‌شود مایع دور جنین شفاف‌تربوده و بررسی‌ها دقیق‌تر انجام شود.
- همچنین نوشیدن یک مایع شیرین مانند آبمیوه، سبب هوشیار بودن بیشتر جنین شده و کار سونوگرافیست را راحت‌تر خواهد کرد.
سونوگرافی‌های بارداری که توسط پزشک تجویز می‌شوند، بسیار حائز اهمیت هستند. زیرا با سلامت جنین و بعضاً سلامت مادر ارتباط مستقیم دارند. برای انجام سونوگرافی‌های خود حتماً به مراکزی مراجعه کنید که دستگاه های سونوگرافی باکیفیتی داشته باشند و به صورت دقیقی این کار را انجام دهندو حتما سونوگرافی های سه ماهه اول بارداری را جدی بگیرید و تحقیقات لازم را در خصوص آن انجام دهید.
این مقاله یک رپورتاژ تبلیغاتی است و مجله پزشکی سیب هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارد.
