تاریخ ارسال : ۳۰ بهمن ۱۳۹۶
همانطور که در شماره پیشین اشاره کردیم، داشتن فشار خون بالا یکی از مهم ترین دلایل بروز بیماری های قلبی – عروقی و سکته های قلبی و مغزی می باشد. ابتلا به فشار خون بالا معمولا به صورت تدریجی اتفاق می افتد، ولی به تدریج تاثیرات مخرب خود را بر قلب و رگ های خونی بزرگ و کوچک بر جای می گذارد . همچنین اشاره کردیم که فشار خون در بسیاری از موارد ناشی از افزایش مقاومت رگ های بدن در مقابل جریان خون است. مانند این که این رگ ها تنگ تر شده باشند و قلب ناچار شود خون را قویتر پمپ کند، تا خون به اندازه کافی و مانند قبل به اعضا برسد . ولی چرا رگها دچار تنگی می شوند؟
قبل از اینکه رگها دچار تنگی شوند، معمولا تغییراتی در دیواره آنها اتفاق می افتد. در یک دوره نسبتا طولانی و طی یک روند التهاب مزمن، موادی که حاوی کلسترول مضر و تری گلیسرید هستند و به LDL معروفند، به دیواره رگها می چسبند. در حالت عادی، LDL توسط سیستم ایمنی بدن و به کمک کلسترول مفید که بنام HDL شناخته می شود، از دیواره رگها شسته می شود. ولی در افرادی که میزان کلسترول LDL و تری گلیسرید خون آنها بالاست، این فرایند به خوبی انجام نمی گیرد و پس از مدتی دیواره داخلی رگها دچار سختی می گردد. سلولهای سیستم ایمنی بدن تلاش می کنند که این ذرات کلسترول و چربی اضافی را ببلعند و دیواره رگها را پاک نمایند، ولی این تلاش اضافی از سوی سایر بخشهای سیستم ایمنی به عنوان یک التهاب تلقی شده و پاسخ ایمنی را شروع می نماید. این فرایند در ادامه منجر به ایجاد پلاکهای لخته ای شکل به نام آتروم (Atheroma) در دیواره رگها می شود، که چربی و کلسترول بیشتری را به خود جذب کرده و مشکل را تشدید می کند. التهاب دیواره رگها باعث تحریک و انقباض سلولهای ماهیچه ای موجود در دیواره رگها و تنگ تر شدن آنها میگردد که به آن سخت شدن دیواره رگها، تصلب شرایین و یا آترواسکلروز Atherosclerosis)) گفته می شود.
پس به طور خلاصه، کلسترول و چربی های خون در دیواره رگها رسوب کرده و باعث ایجاد التهاب، تحریک سیستم ایمنی، ایجاد پلاک در دیواره رگها، سختی رگها (تصلب شرایین) و انقباض رگها می شوند. اگر این تنگی در عروق بزرگتر اتفاق بیافتد، باعث تنگی فضای داخلی رگ و افزایش فشار خون می گردد، ولی اگر این اتفاق در شریان¬های کوچک مغز بیافتد، می تواند باعث بسته شدن شریان های مغزی و سکته مغزی گردد. به آن قسمت از مغز که توسط این شریان¬ها تغذیه میگردد، خون کافی نمیرسد و دچار مرگ سلولی می شود. مرگ سلولهای مغزی می تواند منجر به از دست رفتن عملکرد بخشی از بدن مثلا تکلم یا بلع یا حرکت گردد. اگر این اتفاق در شریان های کوچکی که مسئول تغذیه بافت قلب هستند و به شریانهای کرونری (Coronary Arteries) معروف می باشند بیافتد، بخشی از قلب دچار سکته یا انفارکتوس (Infarctus) می گردد که بر حسب وسعت ضایعه می تواند به ناتوانی شدید و یا مرگ بیانجامد. به همین دلیل فشار خون یکی از عوامل اصلی سکته های قلبی و مغزی می باشد و این سکته ها در مجموع اولین علت مرگ در دنیا را تشکیل می دهند.
اما آیا تنها دلیل سخت شدن رگها و افزایش فشار خون، داشتن کلسترول بالا در خون می باشد؟ پاسخ خیر است. دلایل مهم دیگری از جمله کشیدن سیگار، داشتن سابقه فامیلی فشار خون و بیماری های قلبی، دیابت، کم تحرکی و ورزش نکردن، و رژیم نامناسب غذایی و پر نمک می توانند باعث شروع ابتلا به فشار خون بالا و یا پیشرفت آن گردند. در اکثر موارد چند عامل دست به دست هم داده و افزایش فشار خون را تسریع می کنند. در شماره آینده به این عوامل اشاره خواهیم کرد.
دکتر فرزاد فهیم تاش