تاریخ ارسال : ۱۰ شهریور ۱۴۰۰
برخی مادران در دوران شیردهی به نوزاد خود ممکن است تحت شرایط خاصی مثل مصرف الکل، سیگار کشیدن، اعتیاد به ماریجوانا، واکسیناسیون یا انواع بیماریها باشند. در این مقاله این شرایط خاص بررسی خواهد شد.
همه متخصصین تغذیه بر این مسئله اتفاق نظر دارند که شیر مادر منبع مطلوبی برای تغذیه نوزاد است و بهترین غذا برای رشد نوزاد به حساب میآید. شیر مادر باعث توسعه سیستم ایمنی نوزاد شده و نیازهای تغذیهای نوزادان زیر شش ماه، زمانی که غذاهای مکملها و مایعات معمولا به رژیم غذایی اضافه می شوند، را تامین میکند. اما شرایط همه مادران برای شیردهی برابر نیست و برخی ممکن است در شرایط خاصی مثل «خوردن مشروب در دوران شیردهی» قرار داشته باشند. موضوع بحث ما در این مقاله از مجله پزشکی سلامتی سیب بررسی شرایط خاص شیردهی و ارائه اطلاعات پزشکی در این زمینه خواهد بود؛ با ما در ادامه همراه باشید.
فهرست مطالب
شیردهی در شرایط خاص
علاوه بر خوردن مشروب و مصرف الکل در دوران شیردهی، کشیدن سیگار، مصرف ماریجوآنا، واکسیناسیون و بیمار شدن نیز جز شرایط خاص در شیر دهی به حساب میآیند. در این بخش هر کدام از این شرایط را مرور خواهیم کرد.
مصرف الکل در دوران شیردهی
بهترین توصیه عدم مصرف هرگونه نوشیدنی حاوی الکل در دوران شیردهی است زیرا الکل جذب شده در بدن مادر، به درون شیر او ترشح خواهد شد. میزان الکل موجود در شیر تقریبا برابر الکل موجود در خون است و مدت زمان پاک شدن الکل از شیر نیز تقریبا برابر با مدت زمان پاک شدن آن از خون است. سرعت پاک شدن الکل از شیر مادر با میزان مصرف آن رابطه مستقیم دارد. مثلا بین دو تا سه ساعت طول میکشد تا یک پیمانه استاندارد الکل نوشیده شده از شیر مادر پاک شود، در حالی که این زمان در مورد دو پیمانه الکل به چهار تا پنج ساعت و در مورد سه پیمانه، به شش تا هشت ساعت افزایش مییابد.
ورود الکل به بدن شیرخوار باعث اختلالات خواب در کوتاه مدت و در مقادیر بالاتر باعث اختلالات رشد کودک خواهد شد. پس به صورت کلی بهتر است که مصرف الکل در زمان شیردهی کاملا قطع گردد.
همچنین بخوانید: پریود دردناک چیست؟؛ درمان خانگی قاعدگی دردناک
با این حال، مادرانی که قادر به کنترل این عادت نیستند و به طور مثال نمیتوانند جلوی مصرف آبجو در دوران شیردهی خود را بگیرند، میتوانند به شیردهی ادامه دهند. در این موارد، توصیه میشود که این مادران در صورت نوشیدن یک پیمانه الکل، بین دو تا سه ساعت صبر کنند و سپس اقدام به شیردهی به نوزاد خود نمایند. در صورت رعایت این نکته، نوشیدن یک پیمانه الکل احتمالا آسیبی به کودک نخواهد زد. باید توجه داشت این توصیه فقط در مورد مادرانی صادق است که اعتیاد شدید به الکل دارند و روشهای مختلف برای ترک اعتیاد ایشان با شکست مواجه شده است.
افرادی که بیش از یک پیمانه استاندارد الکل در طول روز مینوشند، بهتر است در مورد بیخطر بودن شیردهی برای نوزاد، با پزشک خود مشورت نمایند.
رابطه پمپ کردن و دوشیدن شیر مادر با خوردن مشروب در دوران شیردهی
یک باور اشتباه در میان برخی وجود دارد که استفاده از دستگاه شیردوش برای دوشیدن شیر مادر و سپس دور ریختن آن میتواند شیر جدید مادر را از الکل پاک کند.
همانطور که عنوان شد، درصد الکل موجود در شیر مادر برابر با الکل موجود در جریان خون وی است و خالی کردن ذخایر شیر هیچ تاثیری بر کاهش یا پاک کردن سریعتر الکل نخواهد داشت.
استفاده از دستگاه شیردوش ممکن است به مادر کمک کند تا شیر اضافی را از بدن خود خارج کرده و ناراحتی فیزیکی خود را تا حدی بهبود ببخشد اما پاک شدن الکل از شیر تنها زمانی اتفاق خواهد افتاد که الکل از جریان خون مادر پاک شود.
مصرف الکل در دوران شیردهی باعث افزایش شیر نمیشود
برخلاف یک باور غلط دیگر، خوردن مشروب در دوران شیردهی باعث افزایش ذخایر شیر مادر نشده و بلکه برخی شواهد نیز حاکی از تاثیر منفی مصرف الکل بر روی میزان شیر تولیدی در بدن مادر بودهاند.
کشیدن سیگار
در دوران شیردهی کشیدن سیگار، حتی سیگارهای الکترونیکی، توصیه نمیگردد زیرا مواد سمی و مضر موجود در دود سیگار میتوانند به درون شیر مادر وارد شوند و یا در اثر آلودگی دست و پیراهن مادر در هنگام شیردادن به دهان شیرخوار وارد گردند.
همچنین بخوانید: روابط جنسی در دوران بارداری و پس از زایمان چگونه باید باشد؟
سیگار کشیدن در طول دوران شیردهی خطر سندرم مرگ ناگهانی کودک (SIDS)، عفونتهای دستگاه تنفسی نظیر برونشیت و ذاتالریه، عفونت گوش و اختلال در عملکرد ریهها را به دنبال خواهد داشت. در مورد سیگارهای الکترونیکی مطالعات کمتری صورت گرفته است، ولی توصیه میشود که این سیگارها نیز ترک گردند.
با این حال، با توجه به منافع بی شمار شیردادن، به آن دسته از مادران سیگاری که نتوانستهاند سیگار را ترک نمایند توصیه میشود که با رعایت موارد زیر به شیردهی به کودک خود ادامه دهند:
- به هیچ عنوان در داخل منزل، اتومبیل و در نزدیکی کودک سیگار نکشیده و در خارج از منزل سیگار بکشند.
- بلافاصله پس از سیگار کشیدن دستهای خود را شسته و لباسهای خود را عوض کنند.
- پس از شستن مجدد دستها، کودک خود را لمس نموده و یا اقدام به شیردهی نمایند.
باید توجه داشت که فاصله انداختن بین زمان سیگار کشیدن و شیر دادن کمک زیادی به سلامت کودک نمیکند (بر خلاف مصرف الکل در دوران شیردهی
که رعایت فاصله زمانی توصیه میشود).
مصرف ماریجوانا
مطالعات کافی در مورد تاثیرات ماریجوانا بر کودکان شیرخوار وجود ندارد، ولی به طور کلی توصیه میگردد از مصرف این ماده به هر شکل ممکن در دوران شیردهی اجتناب گردد.
یکی از خطرات مصرف ماریجوانا در زمان شیردهی این است که این ماده در بدن در بافت چربی ذخیره شده و بعد به آرامی آزاد میگردد. پس ماریجوانا میتواند به میزان نا معلوم و برای مدت نامشخص، از بافتهای چربی به درون خون آزاد شده و سپس در شیر مادر ترشح گردد و شیرخوار را در معرض تماس طولانی با مواد سمی و مضر قرار دهد.
بنابراین، برخلاف سیگار و الکل که مطالعات نسبتا زیادی در مورد مصرف آنها در زمان شیردهی انجام شده و مضرات آنها نسبتا مشخص گردیده است، در مورد ماریجوانا اطلاعات زیادی وجود ندارد اما بهتر است که از مصرف این ماده به طور کلی اجتناب گردد.
افراد دارای اعتیاد به ماریجوانا حتما با پزشک در مورد مصرف این ماده در طول دوران شیردهی مشورت نمایند.
واکسیناسیون و مصرف داروها
به طور کلی، به جز دو واکسن آبله (smallpox) و تب زرد (yellow fever)، تجویز سایر واکسن ها برای مادران در دوران شیردهی بلامانع است. ممنوعیت تجویز واکسن آبله مطلق است و نباید تحت هیچ شرایطی تزریق گردد، ولی در مورد واکسن تب زرد باید شرایط را در نظر گرفت. مثلا مادرانی که ناچارند به مناطقی که بیماری تب زرد در آنها شایع است سفر کنند، باید واکسن دریافت نمایند و در مورد ادامه شیردهی با پزشک خود مشورت نمایند.
همچنین بخوانید: غلبه بر موانع شیردهی در نوزادان مبتلا به سندرم داون
در مورد داروها، بهتر است حتما با پرستار و یا پزشک در مورد مصرف هر دارویی در زمان شیردهی مشورت گردد.
بیماریها
بیماریها نیز میتوانند یک شرایط شیردهی خاص را برای مادر رقم بزنند. بسته به نوع بیماری، شرایط شیر دادن به نوزاد میتواند برای مادر متفاوت شود.
به عنوان مثال، اگر به سرماخوردگی، آنفولانزا یا مشکلات گوارشی مبتلا شدید میتوانید به شیر دادن ادامه دهید و بیماریهایی از این قبیل نمیتوانند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند. در واقع، در این شرایط شیر مادر حاوی آنتی بیوتیکها خواهد بود و این مسئله میتواند از نوزاد در مقابل ابتلا به بیماریهای مشابه محافظت کند.
در طرف مقابل، برخی دیگر از بیماریها هستند که شیردهی مادر به نوزاد را به طرق مختلف دچار چالش میکنند:
- در صورت ابتلا مادر به گالاکتوزمی (یک بیماری نادر ژنتیکی)، HIV، ویروسهای نوع اول و دوم HTLV یا ویروس ابولا باید شیردهی به نوزاد متوقف شود.
- در صورت ابتلا مادر به تب مالت، ویروس هرپس سیمپلکس و قرار داشتن در مراحل تشخیص یک بیماری توسط رادیوگرافی، باید موقتا شیردهی را متوقف کند.
- در صورت ابتلا مادر به سل یا آبله مرغان نوزاد نمیتواند مستقیما از سینه مادر شیر بخورد اما مصرف شیر دوشیده شده برای او مضر نخواهند بود.
کلام آخر
به طور خلاصه باید گفت که شیر مادر دارای منافع بی شماری برای شیرخوار می باشد و توصیه میشود که حتیالامکان شیردهی قطع نگردد. از سوی دیگر، مصرف الکل، سیگار و موادی مانند ماریجوانا میتواند به سلامت کودک لطمه بزند. پس بدون شک اولین توصیه به مادران قطع مصرف تمامی این مواد است، ولی در صورت عدم امکان بهتر است شیردهی قطع نگردد و با رعایت توصیههای بیان شده در این مقاله، شیردهی ادامه یابد.
دکتر مسیح معرف – متخصص کودکان
Sources: