تاریخ ارسال : ۲۸ خرداد ۱۴۰۱
مرگ اطرافیان برای همۀ افراد ناگوار است؛ ولی، کودکان ممکن است بر اثر مرگ عزیزان آسیب جدی ببینند. کودکان بسته به ادراک خود از مفهوم مرگ، به آن واکنش نشان میدهند. در این مطلب از مقاله های روانشناسی در مجلۀ سیب به بررسی بیشتر مفهوم مرگ برای کودکان میپردازیم.
فهرست مطالب
مفهوم مرگ برای کودکان در سنین مختلف
سن کودک و چگونگی درک او از محیط اطرافش مهمترین عامل در دریافت کودک از مفهوم مرگ و نحوۀ تأثیرگذاری آن بر کودک است.
نوزادان میتوانند از دست دادن عزیزان را احساس کنند؛ زیرا، مرگ افراد نزدیک ممکن است در نحوۀ مراقبت روزانه از آنها تأثیر بگذارد. نوزادان همچنین به احساس ناراحتی اطرافیان خود حساس هستند و ناراحتی اطرافیان، آنها را مضطرب و بیقرار میکند.
کودکان دو تا پنجساله مرگ را فرایندی موقت و برگشتپذیر تصور میکنند و توقع دارند که فرد متوفی پس از مدتی زنده شده و بازگردد. این نوع از ادراک معمولاً به تفکر آنها درمورد شخصیتهای کارتونی برمیگردد که میمیرند و بهراحتی زنده میشوند.
کودکان از سن پنجسالگی به بعد قادر به درک قسمتهایی از حقایق درمورد مرگ میشوند. این حقایق مربوط به مفهوم مرگ در ذهن کودک عبارتاند از:
- مرگ برای همۀ موجودات زنده اتفاق میافتد؛
- برای مرگ دلیل وجود دارد؛
- مرگ باعث جدایی دائمی میشود؛
- مردگان قادر به خوردن، آشامیدن، دیدن، شنیدن، صحبتکردن و احساسکردن نیستند.
واکنش اولیۀ مفهوم مرگ در ذهن کودک احساس غم است. برخی از کودکان علاوه بر غمگینبودن، عصبانی و نگران میشوند. حس عصبانیت درمورد از دست دادن افراد مهم در زندگی کودکان، که از آنها حمایت و نگهداری میکردند، یک حس طبیعی است. کودکان ممکن است به روشهای مختلف مانند بهانهگیری، اضطراب، تقاضا برای غذا و آغوش، کابوسهای شبانه و حالت وابستگی شدید، نگرانی خود را نشان دهند. کودکان ممکن است تصور کنند که آنها علت وقایع اطراف خود هستند و یا فکر کنند که آنها با شیطنت خود باعث مرگ نزدیکان شدهاند.
کودکان بالای هشت یا نه سال و نوجوانان مرگ را تقریباً مانند بزرگسالان تفسیر میکنند و احساسات سایرین را درک میکنند؛ ولی، ممکن است بهعلت دشواری در صحبتکردن، احساسات خود را آشکار نکنند تا باعث آزار دیگران نشوند.
توضیح مرگ برای کودکان
اکنون این سؤال مطرح میشود که، توضیح مرگ برای کودکان باید به چه شکلی باشد که بهترین درک برای آنها ایجاد شود و کمترین آسیب متوجهشان شود.
برای این منظور نزدیکترین فرد به کودک، که مورد اعتماد اوست و حرف او را میپذیرد (ترجیحاً پدر و مادر)، باید موضوع را با او در میان بگذارد. نوع بیان مطلب باید به سادهترین شکل ممکن و مناسب با سن کودک باشد.
اگر سن کودک کمتر از آن است که مفهوم واقعی مرگ را دریابد، نیازی به تفهیم این موضوع به او نیست. از سوی دیگر پنهانکردن موضوع مرگ از کودکان نیز کار درستی نیست و باید در حد توان به آنها آگاهی داد.
برخی روانشناسان حتی معتقدند که، کودک باید به شیوۀ خودش سوگواری کند. مثلاً اگر صلاح نمیدانید که کودک را به مراسم تشییع متوفی و سوگواری ببرید، به او اجازه دهید که به طریقی با فرد متوفی خداحافظی کند بهخصوص اگر به هم نزدیک بودهاند. برای کودک شمعی روشن کنید و بهآرامی با هم راجع به فرد درگذشته صحبت کنید. اجازه دهید که کودک هم خاطراتش را مرور کرده و با فرد درگذشته خداحافظی کند.
اگر کودک پس از یک دورۀ کوتاه (معمولاً چندهفتهای) نتوانست با سوگ مرگ فردی که به او نزدیک بوده کنار بیاید، بهتر است با یک متخصص روانپزشکِ کودکان در این زمینه مشورت کنید.
راهکارهای مناسب برای ایجاد صحیحترین مفهوم مرگ در ذهن کودک
بسیار مهم است که، با چه روشی قصد دارید مفهوم مرگ را به کودک خود بیاموزید؛ چراکه در سنین پایین مباحث مهمی مانند مرگ اگر بهدرستی تفهیم نشوند میتوانند منجربه آسیب شوند. لذا برای اینکه به شیوۀ صحیحی مفهوم مرگ را به کودک خود بیاموزید، میتواند مراحل زیر را مد نظر داشته باشید:
- از سؤالات کودک خود طفره نروید؛
- به سؤالات کودک پاسخ کوتاه و ساده بدهید؛
- احساسات خود را بیان کنید؛
- از عبارات رایج بزرگسالان مانند آرامش ابدی استفاده نکنید؛
- هنگام صحبت درمورد خدا و بهشت و جهنم دقت کافی داشته باشید؛
- برای واکنشهای مختلف کودک خود آماده باشید؛
- انتظار داشته باشید کودکتان موضوع را بارها تکرار کند؛
- یاد و خاطرۀ فرد درگذشته را گرامی بدارید؛
- مرگ یک حیوان خانگی را نیز نباید دست کم بگیرید؛
- تمام تلاش خود را بکنید تا زندگی کودک خود را به حالت طبیعی برگردانید؛
- خیلی سعی نکنید بینقص باشید؛
- اگر نیاز به کمک دارید از متخصص روانپزشک کمک بگیرید.
چنانچه درمورد مفهوم مرگ برای کودکان سؤالی دارید، سؤال خود را در قسمت نظرات مطرح کنید تا پزشکان سایت سیب به سؤال شما پاسخ دهند.
سوالات متداول در مورد مفهوم مرگ برا کودکان
مفهوم مرگ برای کودکان چگونه است؟
کودکان در سنین مختلف درک متفاوتی از مرگ دارند و ممکن است واکنشهای مختلفی به مرگ نشان بدهند؛ اما، معمولاً بعد از هشتسالگی مانند بزرگسالان قادر به درک مرگ خواهند بود.
آیا نوزادان میتوانند مرگ را درک کنند؟
نوزادان میتوانند از دست دادن عزیزان را احساس کنند؛ زیرا، مرگ افراد نزدیک ممکن است در نحوۀ مراقبت روزانه از آنها تأثیر بگذارد. نوزادان همچنین به احساس ناراحتی اطرافیان خود حساس هستند و ناراحتی اطرافیان، آنها را مضطرب و بیقرار میکند.
چه کسی باید مرگ را به کودک توضیح دهد؟
نزدیکترین فرد به کودک، که مورد اعتماد اوست و حرف او را میپذیرد (ترجیحاً پدر و مادر)، باید موضوع را با او در میان بگذارد.
منابع
