اختلال تیک چیست و چگونه درمان می‌شود؟

تیک‌ها حرکات غیرارادی عضلانی هستند که می‌توانند در هر نقطه‌ای از صورت یا دست و پا بروز کنند که در صورت تداوم، بسیار آزاردهنده هستند. انواع مختلفی از تیک وجود دارد که پریدن پلک‌‌ها، چپ شدن چشم‌ها و حرکت پره‌های بینی تنها برخی از آن‌ها محسوب می‌شوند. در این مقاله از مجله پزشکی سلامت سیب بر اساس جدیدترین اطلاعات پزشکی بررسی می‌کنیم که اختلال تیک چیست و چه راهکارهایی برای تشخیص و درمان آن وجود دارد؛ با ما همراه باشید.

اختلال تیک چیست؟

قابل توجه‌ترین اختلال تیک، سندرم تورت یا Tourette است که در آن هر دو تیک جسمی و کلامی در یک فرد همزمان اتفاق می‌افتد. اختلال تیک گذرا نیز هر دو نوع تیک جسمی و کلامی را شامل می‌شود، اما اغلب دو تیک جسمی و کلامی به صورت همزمان اتفاق نمی‌افتند. تیک در کودکان نیز شایع بوده و حدود 10 درصد از کودکان در دوران ابتدایی ممکن است این اختلال را تجربه کنند که گاهی تا کمتر از یک سال ادامه می‌‌یابد.

چه عواملی باعث اختلال تیک می‌شوند؟

هیچ علت شناخته شده‌ای برای اختلال تیک گذرا وجود ندارد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که این اختلال ممکن است ارثی باشد. جهش ژنتیکی در موارد نادر می‌تواند باعث سندرم تورت شود.

ناهنجاری‌های موجود در مغز و یا اختلال در انتقال دهنده‌های عصبی نیز ممکن است مسئول این اختلال باشند. در برخی موارد نیز ممکن است این عادت از طریق تقلید به دست آید. همچنین مشخص شده است که رفتار‌های تیک در زمان فشار‌های عصبی افزایش مي‌يابند که این امر به «تیک عصبی» منجر مي‌شود.

تشخیص اختلال تیک زودگذر

هیچ آزمایش بی‌عیب و کاملی برای تشخیص اختلال تیک گذرا و سایر اختلالات تیک وجود ندارد و تشخیص آن‌ها دشوار است و گاهی اوقات برخی نشانه‌ها ممکن است با شرایط دیگر پزشکی همراه باشند. به عنوان مثال، آلرژی فرد ممکن است دلیلی برای بالا کشیدن آب بینی باشد. ممکن است پزشک نیاز به آزمایشات کامل‌تری مانند CT اسکن مغز و آزمایش خون داشته باشد تا مشخص کند که این علائم مربوط به بیماری جدی‌تری مانند بیماری هانتینگتون است یا خیر.

پزشک با توجه به اطلاعات خود از اینکه اختلال تیک چیست، به بررسی برخی شرایط در بیمار می‌پردازد و در صورت وجود همگی آن‌ها، مشکل فرد را اختلال تیک زودگذر تشخیص می‌دهد. این شرایط عبارتند از:

• شخص باید یک یا چند تیک حرکتی (مانند چشمک زدن یا بالا انداختن شانه‌ها) یا تیک‌های صوتی (مانند خر خر کردن و سرفه) داشته باشد.
• تیک‌ها باید کمتر از 12 ماه پی در پی اتفاق افتاده باشند.
• تیک‌ها باید قبل از سن 18 سالگی شروع شده باشند.
• علائم تیک نباید ناشی از دارو یا بیماری پزشکی دیگری مانند بیماری هانتینگتون یا آنسفالیت باشد.
• شخص نباید مبتلا به سندرم تورت یا هر نوع اختلال حرکتی یا صوتی مزمن دیگری باشد.

درمان اختلال تیک گذرا

زندگی با اختلال تیک گاهی می‌تواند ناراحت کننده باشد. با این حال، این بیماری با درمان مناسب قابل کنترل بوده و درمان آن بسته به نوع و شدت تیک متفاوت است. بسیاری از تیک‌ها بدون مداخله و با گذر زمان از بین می‌روند. اما تیک‌هایی که در عملکرد و زندگی فرد اختلال ایجاد می‌کنند ممکن است به درمان‌‌های جدی‌‌تر نیاز پیدا کنند.

ترکیبی از درمان رفتاری و دارو در این شرایط می‌تواند کمک کننده باشد. در واقع دارو درمانی نمی‌تواند به طور کامل اختلالات تیک را درمان کند، اما برخی از علائم را کاهش می‌دهد. پزشک ممکن است دارویی برای کاهش دوپامین در مغز، مانند «هالوپریدول» یا «پیموزاید» تجویز کند. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که ممکن است بر تیک‌ها تأثیر بگذارد.

پزشکان اختلال تیک را با دارو‌های ضد افسردگی نیز درمان می‌کنند. این داروها به درمان علائم اضطراب یا اختلال وسواس فکری کمک می‌کنند و ممکن است به کاهش علائم تیک نیز کمک کنند. از آنجا که استرس می‌تواند باعث شدت یافتن تیک شود، به کار بردن تکنیک‌های کنترل و مدیریت استرس در درمان تیک مهم است. رفتاردرمانی شناختی نیز یک روش مفید برای درمان اختلالات تیک است. در طی جلسات درمانی، فرد یاد می‌گیرد با کنترل احساسات، رفتارها و افکار خود، از اعمال خود مخرب خودداری کند.

اختلال تیک در کودکان

تیک در کودکان اغلب بدون معالجه از بین می‌رود. اما مسئله مهم این است که اعضای خانواده و معلمان باعث خود آگاهی بیشتر کودک و تشدید علائم نشوند. همچنین والدین کودکان مبتلا به اختلال تیک زودگذر نقش مهمی در فراهم كردن حمایت عاطفی و کمک به فرزندشان برای آسیب کمتر در مدرسه دارند.

به طور معمول، تیک در کودکان پس از چند ماه از بین می‌رود. به نظر می‌رسد کودکانی که بیش از یک سال هیچ تیکی را تجربه نکرده‌اند، شانس بهتری برای بهبودی دارند. والدین باید در مورد تغییر علائم مراقب باشند. در بعضی موارد، اختلال تیک می‌تواند به وضعیت جدی‌تری، مانند سندرم تورت تبدیل شود.

کلام آخر

اختلال تیک دارای انواع مختلفی است که روش تشخیص و درمان هر یک ممکن است متفاوت باشد. علت این اختلال به خوبی مشخص نشده است اما تحقیقات نشان داده‌اند عوامل ارثی و شرایط استرس زا با آن مرتبط هستند. خوشبختانه اکثر تیک‌ها با گذر زمان خود به خود از بین می‌روند و نیازی به درمان ندارند. اما در موارد شدیدتر و مزمن می‌توان با راهکارهای دارویی و رفتاردمانی یا ترکیبی از هر دو به درمان اختلالات تیک اقدام کرد. این اختلالات در کودکان نیز اغلب با گذر زمان از بین می‌روند اما حمایت خانواده می‌تواند به تسریع آن کمک کند.

Sources:

healthline.com