آلکسی تایمیا یا جهان بی روح چیست؟

عواطف و هیجانات قسمت جدانشدنی از ذهن و روان ما هستند. وجود انسانی بدون احساسات بی‌معنا و حتی غیرممکن است. توانایی درک احساسات دیگران و ابراز متناسب احساسات به افراد یا چیزهایی که در اطراف ما نیز هستند برای برقراری ارتباط انسانی ضروری است. در این مطلب از مجله روانشناسی سیب به یک اختلال روانی که این احساسات و عواطف را درگیر می‌کند می‌پردازیم.

آلکسی تایمیا چیست؟

آلکسی تایمیا یا نارسایی احساسی یا اختلال روانی بی ‌احساسی یک اختلال در روان‌پزشکی است که مشخصۀ آن ناتوانی فرد در حوزۀ احساسی و عواطف است. الکسی تایمیا به‌خودی‌خود یک بیماری نیست بلکه در واقع ناتوانی در شناسایی و توصیف احساسات است.

ده درصد مردم جهان دچار این بیماری هستند. این بیماری در نوجوانان می‌تواند با کاهش شدید در ابراز احساسات و ناتوانی در ایجاد ارتباط با هم‌کلاسی‌ها یا دوستان خود همراه باشد. پس تشخیص و درمان آن در سنین نوجوانی و کودکی اهمیت زیادی دارد.

انواع آلکسی تایمیا

آلکسی تایمیا به دو نوع کلی تقسیم می‌شود. نوع اولیۀ این بیماری را برخی روان‌شناسان یک نوع تیپ شخصیتی مستقل می‌دانند. این نوع از اختلال روانی بی ‌احساسی در دوران کودکی به دنبال آزار جنسی یا مشکلات روحی در زندگی کودک شکل گرفته و به‌مرور با گذشت زمان به جزئی از شخصیت فرد تبدیل می‌شود. نقش ژنتیک در این بیماری بسیار اهمیت دارد.

نوع ثانویه آلکسی تایمیا به عقیدۀ روان‌شناسان، یک واکنش دفاعی به فشارهای روحی، افسردگی و اضطراب است که ممکن است در اختلال افسردگی پس از حادثه یا PTSD دیده شود.

علائم الکسی تایمیا

همان‌ طور که اشاره شد، فردی که آلکسی تایمیا دارد در بیان و توصیف احساسات انسانی دچار مشکل است. ویژگی‌های اصلی این افراد، ناتوانی در درک احساسات دیگران مانند عشق، غم و ناراحتی، شادی و هیجان است.

همچنین فرد مبتلا قادر به بیان کلامی احساسات خود یا قادر به تجربۀ عینی احساسات مختلف نیست. دیگر علائم الکسی تایمیا، که معمولاً در این بیماران دیده می‌شود، خشم ناگهانی، حساسیت‌پذیری، زودرنجی بالا و عدم کنترل تکانه‌های حرکتی است.

بیمار همچنین ممکن است احساس خود را به‌صورت نا‌به‌جا یا غیرمتعارف در جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند نشان دهد. همۀ این‌ها درنهایت ممکن است موجب انزوای شخص از جامعه شود و افسردگی را به دنبال داشته باشد.

علت آلکسی تایمیا چیست؟

حال شاید این سؤال برایتان پیش آمده باشد که، علت آلکسی تایمیا چیست و این اختلال چرا ایجاد می‌شود. این نارسایی احساسی با تعدادی از مشکلات روان‌شناختی ارتباط دارد.

برای مثال، ارتباط نزدیکی میان این بیماری و اختلالات اضطراب و افسردگی دیده شده است. برخی از دانشمندان بر این باوراند که، منشأ ذهنی افسردگی با آلکسی تایمیا مشترک است و این دو اختلال در مواردی هم‌زمان در فرد بروز می‌کند.

مشخص نیست که آیا آلکسی تایمیا باعث افسردگی می‌شود یا افسردگی باعث ایجاد الکسی تایمیا می‌شود یا اینکه این دو مستقل و باهم بروز می‌کنند.

معمولاً فرد مبتلابه این نارسایی احساسی در آینده استعداد ابتلا به افسردگی شدید را خواهد داشت. همچنین افکار خودکشی می‌تواند فرد مبتلا را آزار دهد.

تحقیقات نشان می‌دهد، بیماران مبتلابه وضعیت‌های روان‌شناختی متفاوت مانند افسردگی، مصرف مواد مخدر یا اسکیزوفرنی، درصورتی‌که، دچار آلکسی تایمیا شوند ریسک بالایی برای خودکشی خواهند داشت.

همچنین در مواردی ممکن است، آلکسی تایمیا خود را با اعمال خشونت‌بار درمقابل دیگران و نادیده‌گرفتن حقوق دیگران نشان دهد که می‌تواند تبعات قانونی برای فرد داشته باشد.

ارتباط با اوتیسم

آلکسی تایمیا ارتباطی قوی با اختلال طیف اوتیسم دارد. در یک مطالعه نشان داده شد که، تقریباً نیمی از افراد مبتلابه اوتیسم به الکسی تایمیا مبتلا هستند. البته این نظریه وجود دارد که، در افراد مبتلابه اوتیسم هیجانات و احساسات وجود دارند؛ اما، نگفتن این هیجانات است که باعث می‌شود افراد به ظاهر مبتلابه الکسی تایمیا به نظر برسند.

درمان

ازآنجایی‌که در آلکسی تایمیا فرد قادر به آگاهی پیدا کردن از حالات درونی خود نیست و این افراد به مشکلات درونی خود آگاه نیستند؛ بنابراین، درمان این اختلال را شروع نمی‌کنند.

درکلی درمان اختلال آلکسی تایمیا بسیار سخت است و باید با حمایت‌های خانوادگی و اجتماعی زیر نظر متخصصان و روان‌شناسان انجام شود.

درمان فرد محور

برطرف‌کردن اختلال، وابسته به تقویت احساسات در فرد است. در واقع فرد باید بتواند احساسات مختلف خود را شناسایی کند و بتواند پاسخ مناسبی به این احساسات دهد.

بنابراین، از بیمار خواسته می‌شود که بیشتر به وقایع و احساسات اطراف خود توجه کند، عواطف خود را روزانه یادداشت کند و آن‌ها را به خاطر بسپارد، کتاب‌ها و فیلم‌های احساسی تماشا کند و به خلاقیت و پرورش مهارت‌های فردی خود بپردازد.

روش گروه درمانی نیز یک روش مفید است که به پرورش احساسات فرد کمک می‌کند. این روش را باید روان‌شناس باتجربه انجام دهد.

درمان دارویی الکسی تایمیا

درمان دارویی پذیرفته‌شده‌ای برای آلکسی تایمیا وجود ندارد و درمان این اختلال در بیشتر مواقع به‌صورت غیردارویی است بااین‌حال نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که هورمون اکسی توسین (Oxytocin) نقش مفیدی در بهبود این اختلال دارد.

البته ممکن است برای سایر اختلالات همراه مانند اضطراب و افسردگی نیاز به مصرف داروی مناسب باشد.

اکسی توسین در درمان الکسی تایمیا

اکسی توسین هورمونی است که، در سلول‌های عصبی در مغز ساخته و ذخیره شده است، و در مواقع لزوم ترشح می‌شود. اکسی توسین همچنین به‌عنوان هورمون عشق و احساس در انسان شناخته شده است. دیده شده است که، تجویز اسپری بینی اکسی توسین برای افراد با اختلال آلکسی تایمیا به سلامت ادراکی آن‌ها، بهبود علائم، اطمینان و ارتباط اجتماعی این افراد کمک می‌کند.

همچنین اکسی توسین باعث بهبود علائم اصلی آلکسی تایمیا؛ یعنی ناتوانی در بیان احساس، ناتوانی در تشخیص احساس و ناتوانی در سهیم‌شدن با احساسات دیگران می‌شود.

سخن پایانی

سخن آخر اینکه، تشخیص دقیق و به‌موقع این بیماری بسیار حائز اهمیت بوده و در روند درمانی آن تأثیر بسزایی دارد. اگر کودک یا نوجوانی دارید که علائم این بیماری را دارد، حتماً به روان‌پزشک یا روان‌شناس مراجعه کنید.

پرسش‌وپاسخ

1. آلکسی تایمیا چیست؟ الکسی تایمیا یک اختلال به شکل ناتوانی در حیطۀ احساسات و هیجانات است. فرد مبتلا معمولاً قادر به فهمیدن، مدیریت‌کردن، بیان‌کردن و دادن پاسخ صحیح به هیجانات و احساسات مختلف خود نیست. گاهی به این اختلال نارسایی احساسی نیز گفته می‌شود.
2. علت آلکسی تایمیا چیست؟ علت اصلی این اختلال شناخته‌شده نیست؛ اما، به‌شدت با اختلالات روانی دیگری مانند افسردگی، اضطراب، اوتیسم و PTSD ارتباط دارد.
3. درمان الکسی تایمیا چیست؟ درمان دارویی مشخصی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما، دیده شده که اکسی توسین می‌تواند مؤثر باشد. ممکن است برای اختلالات همراه مصرف دارو نیاز باشد. درمان اصلی بر مبنای روش‌های درمانی غیردارویی است.

منابع

1.HEMMING, Laura, et al. Alexithymia and its associations with depression, suicidality and aggression: an overview of the literature. Frontiers in psychiatry, 2019, 10: 203.‏

2.SAMUR, Dalya, et al. Four decades of research on alexithymia: moving toward clinical applications. Frontiers in psychology, 2013, 4: 861.