سرطان ریه چیست؟

سرطان ریه اولین علت مرگ بر اثر سرطان در مردان و زنان در ایالات‌متحده است که به‌تنهایی یک‌چهارم کل موارد مرگ ناشی از سرطان را شامل می‌شود. هر روز حدود ۴۲۲ آمریکایی بر اثر این سرطان فوت می‌کنند که حدود ۸۲ درصد آن‌ها سابقۀ کشیدن سیگار را داشته‌اند. بااین‌حال سرطان ریه یکی از ‌پیشگیری‌پذیر‌ترین سرطان‌ها است؛ زیرا، بیشتر موارد این سرطان تنها با اجتناب از کشیدن سیگار پیشگیری‌پذیر هستند. باتوجه‌به این موضوع، در این مطلب از مطالب پزشکی سایت سیب به بررسی این بیماری می‌پردازیم.

سرطان ریه چیست؟

بهتر است قبل از بررسی کلی ببینیم که سرطان ریه چیست. در بدن سلول‌های پیر یا سلول‌هایی که دارای نقص ژنتیکی هستند یا سلول‌هایی که به درستی کار نمی‌کنند توسط فرایند آپوپتوز یا مرگ سلولی از بین می‌روند و توسط سلول‌های تازه و سالم جایگزین می‌شوند.

گاهی فرایندهای تنظیمیِ عملکرد و سلامت سلول‌ها دچار مشکل می‌شوند یا سلول‌های بیماری از این مکانیسم‌ها می‌گریزند و بدون توجه به محدودیت‌های بدن شروع به تکثیر می‌کنند. در این حالت تومور ایجاد می‌شود. یک تومور گاهی از کنترل خارج‌ شده و ویژگی‌های بدخیمی دارد و در این صورت به آن سرطان گفته می‌شود. سرطان ریه یکی از انواع بدخیمی‌هاست که منشأ تومورِ بدخیم سلول‌های ریوی هستند.

منشأ سرطان ریه

این سرطان در اکثر موارد از لوله‌های هوایی موجود در ریه‌ها موسوم به برونش‌ها یا از کیسه‌های هوایی موجود در ریه‌ها به نام آلوئول‌ها (Alveoli) نشئت می‌گیرد. سرطان ریه در ابتدا در خود ریه‌ها گسترش می‌یابد و سپس به مناطق مجاور مانند غدد لنفاوی (Lymph Nodes) در ناف، ریه، زیر بغل یا به کبد گسترش (متاستاز) می‌یابد. مناطق دورتری که سرطان ریه معمولاً به آن‌ها متاستاز می‌دهد استخوان‌ها، مغز و غدد فوق کلیوی هستند.

عواملی که خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهند

بدون شک کشیدن سیگار عامل بیشتر موارد سرطان ریه است. دود سیگار مملو از مواد سرطان‌زا (Carcinogens) است و تماس دود سیگار با سلول‌های پوشانندۀ راه‌ها و کیسه‌های هوایی به‌طور مزمن در طول سال‌ها باعث ایجاد این سرطان می‌شود.

متأسفانه افرادی هم که سیگار نمی‌کشند؛ ولی، با فردی سیگاری زندگی می‌کنند و همواره در معرض استنشاق دود سیگار قرار دارند (secondhand smoke) نیز حدود 20 تا 30 درصد بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض ابتلا به این سرطان هستند.

تنها حدود ۱۸ درصد از مبتلایان به انواع سرطان‌های ریه هیچ‌گاه در زندگی‌شان سیگار نکشیده‌اند. تماس با سایر مواد سرطان‌زا مانند آزبست (Asbestos)، آرسنیک (Arsenic)، کروم (Chromium) و گاز رادون (Radon Gas) نیز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد به‌خصوص اگر فرد سیگار هم بکشد.

علائم سرطان ریه در مراحل اولیه و پایانی

متأسفانه علائم سرطان ریه در مراحل اولیه بی‌سروصدا است و شخص مبتلا به‌دلیل اینکه علامت خاصی ندارد معمولاً به پزشک مراجعه نمی‌کند. علائم معمولاً پس از پیشرفت بیماری بروز می‌کنند. علائم سرطان ریه در مردان و علائم سرطان ریه در زنان معمولاً مشابه‌اند و علائم غیراختصاصی هستند.

این علائم معمولاً به‌صورت سرفۀ مزمن، که به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهد، خروج خون از برونش‌ها به هنگام سرفه یا خلط خونی، تنگی نفس، درد مزمن قفسۀ سینه و خشونت و گرفتگی صدا ظاهر می‌شوند.

با پیشرفت بیماری، علائم سرطان ریه در مردان و علائم سرطان ریه در زنان معمولاً شامل علائم عمومی سرطان مانند ضعف، خستگی، کاهش وزن و تب پدیدار می‌شوند و درصورت متاستاز به استخوان، درد استخوانی (بیشتر در ناحیه شانه، بازو و دست) بروز می‌کنند.

سردرد هم ممکن است به علائم اضافه شود که می‌تواند نشانه‌ای از متاستاز به مغز باشد. بیمار همچنین ممکن است به عفونت‌های دستگاه تنفسی مانند برونشیت (Bronchitis) یا ذات‌الریه (Pneumonia) دچار شود.

علائم سرطان ریه در کودکان

معمولاً علائم سرطان ریه در کودکان نیز مانند بزرگسالان است و تفاوت‌های زیادی ندارند. این علائم می‌توانند یک یا بیشتر موارد لیست زیر را شامل شوند:

• سرفه‌ای که به درمان پاسخ نمی‌دهد؛
• درد قفسۀ سینه که هنگام سرفه یا نفس عمیق بدتر می‌شود؛
• خس‌خس سینه یا گرفتگی صدا؛
• خستگی؛
• کاهش اشتها؛
• کاهش وزن غیرقابل توضیح؛
• کاهش و تأخیر رشد؛
• عفونت‌های تنفسی مکرر، مانند ذات‌الریه یا برونشیت؛
• سرفه خونی.

علائم مرگ در سرطان ریه

اگر با یک فرد مبتلابه سرطان ریه در ارتباط باشید، ممکن است در پی علائم مرگ در سرطان ریه باشید تا بدانید که آیا آن شخص در معرض خطر جدی قرار دارد یا خیر. باید گفت با رشد تومور معمولاً علائم شدیدتر می‌شوند؛ اما، تعدد علائم ارتباطی با شدت بیماری ندارند. همچنین نوع سلول‌های سرطانی و مکانی که تومور قرار دارد نیز در تعیین نوع علائم نقش دارند.

شاید بتوان گفت خطرناک‌ترین و نگران‌کننده‌ترین علامت سرطان ریه کاشکسی یا از دست دادن شدید وزن ناخواسته در مدت کوتاه است که در اغلب موارد نشان‌دهندۀ پخش‌شدن تومور در بدن است.

تشخیص سرطان ریه

درصورت شک به سرطان ریه، پس از گرفتن شرح‌حال و معاینه، پزشکان از روش‌های مختلف برای تشخیص استفاده می‌کنند. روش‌های تصویربرداری به کمک اشعۀ ایکس به‌صورت Chest X-Ray و سی‌تی‌اسکن (CT Scan) ممکن است وجود توده‌های سرطانی را مشخص کنند.

به‌هرحال تشخیص قطعی سرطان ریه باید به کمک نمونه‌برداری (Biopsy) از بافت ریه یا غدد لنفاوی مجاور ریه و بررسی بافت مربوطه توسط متخصص آسیب‌شناسی (Pathologist) انجام شود. این نمونه‌برداری معمولاً در اتاق عمل و با بیهوشی عمومی توسط جراح و بیشتر به کمک روش خاصی از آندوسکوپی به‌نام برونکوسکوپی (Bronchoscopy) انجام می‌شود.

سرطان ریه تا چه حد قابل درمان است؟

درمان براساس نوع سرطان و درجۀ پیشرفت آن متفاوت است و اینکه سرطان ریه تا چه حد قابل درمان است بستگی به مرحلۀ سرطان فرد مبتلا دارد؛ ولی، درمان‌های اصلی معمولاً شامل جراحی، درمان با اشعه، شیمی‌درمانی و درمان به کمک سیستم ایمنی شخص است.

متأسفانه شانس زنده‌ماندن فرد بیمار به‌مدت پنج سال پس از درمان سرطان ریه است که در مقایسه با سایر سرطان‌ها بسیار کم و تنها حدود 20 درصد است (این عدد درمورد سرطان پروستات ۹۹ درصد و درمورد سرطان پستان ۹۱ درصد است). ازاین‌رو به نظر می‌رسد تنها راه کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ریه، پیشگیری از ابتلا به آن با اجتناب از کشیدن سیگار است.

آیا سرطان ریه کشنده است؟

اکنون ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که آیا سرطان ریه کشنده است یا خیر. سرطان ریه معمولاً دیر تشخیص داده می‌شود و در مراحل اولیه، که کاملاً درمان‌پذیر است، شخص علائم واضحی ندارد؛ بنابراین، تشخیص با تأخیر انجام می‌شود.

همچنین به‌دلیل اینکه انجام‌دادن اعمال جراحی در ریه معمولاً دشوار است و ریه نیز یک ارگان حیاتی است معمولاً سرطان ریه یک سرطان کشنده است و اغلب افراد مبتلا، که در مراحل انتهایی تشخیص داده می‌شوند، می‌میرند.

طول عمر مبتلایان به سرطان ریه چقدر است؟

توسط آمارهای گرفته‌شده و معیارهای مشخص می‌توان برای طول عمر مبتلایان به سرطان ریه گفت، حدود 1 نفر از هر 3 نفر مبتلابه این بیماری حداقل 1 سال پس از تشخیص زندگی می‌کند و حدود 1 نفر از هر 20 نفر حداقل 10 سال زندگی می‌کند. بااین‌حال، بسته به میزان گسترش سرطان در زمان تشخیص، میزان بقا بسیار متفاوت است. تشخیص زودهنگام می‌تواند تفاوت بزرگی در طول عمر فرد مبتلا ایجاد کند.

پیشگیری از سرطان ریه

همان‌ طور که گفته شود، بیشتر موارد سرطان ریه با پرهیز از دود سیگار و سایر مواد سرطان‌زا پیشگیری‌پذیر هستند. افرادی که سیگاری نیستند، به‌هیچ‌وجه نباید سیگارکشیدن را شروع کنند و این وظیفۀ والدین و معلمان است که نوجوانان را از خطرات کشیدن سیگار آگاه کنند.

همچنین والدین و معلمان باید به نوجوانان آموزش بدهند که چگونه در برابر اصرار دوستان و هم‌سن‌وسالان خود برای کشیدن سیگار یا تمسخر آن‌ها، درصورت اجتناب از کشیدن سیگار، عمل کنند. درمورد افراد سیگاری هم هیچ‌گاه برای ترک سیگار دیر نیست و ممکن است ترک سیگار آنان را از خطر ابتلا به سرطان مصون بدارد.

افراد سیگاری ممکن است به مشاوره برای ترک سیگار، روش‌های جایگزین و گروه‌ درمانی نیاز داشته باشند. افراد غیرسیگاری باید از قرارگرفتن در معرض دود سیگار به هر شکل ممکن اجتناب کنند. این افراد باید از ایستادن در جمع افرادی که مشغول سیگارکشیدن هستند یا رفتن به محل‌هایی که کشیدن سیگار در آن‌ها آزاد است پرهیز کنند.

کارکردن با مواد سرطان‌زا که قبلاً گفته شد نیز باید با رعایت تمامی موارد ایمنی انجام شود. مانند همۀ سرطان‌ها، ورزش مداوم روزانه (یا حداقل سه بار در هفته) و رعایت یک رژیم غذایی مملو از سبزی‌ها و میوه‌ها، که حاوی عوامل آنتی‌اکسیدان هستند، نیز می‌تواند در پیشگیری از سرطان ریه مؤثر باشد.

اگر درمورد سرطان ریه سؤالی دارید، سؤال خود را در قسمت نظرات بنویسید تا پزشکان سایت سیب به سؤال شما پاسخ دهند.

منبع:

https://www.webmd.com

https://www.mayoclinic.org

https://lungcanceralliance.org

سوالات متداول در مورد سرطان ریه