ارتباط میکروبیوم و آلزایمر و نقش پروبیوتیک ها در بهبود آلزایمر

همه ما درباره بیماری آلزایمر اطلاع داریم. اختلالی مرتبط با بالا رفتن سن و فرایند پیر شدن سلول های مغزی که تابلوی اصلی آن فراموشی است. در واقع به طور دقیق تر می توان گفت فراموشی بیشتر در حوادث اخیر و جدید تر برای فرد اتفاق می افتد تا حوادث یا اتفاقات گذشته. به هر حال، آلزایمر هر چه باشد پدیده ای رو به افزایش در همه جوامع بوده که امید به زندگی را در بیمار کاهش می دهد. از جنبه علم اعصاب در پزشکی، علت این بیماری رسوب مواد پروتئینی خاصی در قسمت های مشخصی از مغز است که با ساختار حافظه ارتباط دارد. آنچه توجه پزشکان و پژوهشگران را در سال های اخیر به خود جلب کرده است کشف تازه ای در زمینه علت یابی بیماری است. به نظر می رسد میکروب های مستقر در روده و دستگاه گوارش انسان نیز در پدیدار شدن این بیماری نقش مهمی داشته باشند.

علت بیماری آلزایمر چیست ؟

این بیماری در رده گروهی از اختلالات مغزی موسوم به بیماری های تخریب کننده عصب طبقه بندی می شود. این تخریب بر جنبه های عملکردی مهمی در مغز که مرتبط با شناخت و حافظه می باشند، اثر منفی گذاشته و فرد را در انجام امورات روزانه خود ناتوان می کند. علت اصلی بیماری، رسوب مواد پروتئینی به نام “پلاک های آمیلوئید” در قسمت هیپوکامپ مغز بوده که مسئول اصلی در ساختار حافظه می باشد.
در کنار این موضوع جالب است بدانیم که در پژوهش های اخیر صورت گرفته توسط گروهی از دانشمندان سوئیسی و ایتالیایی، نقش داشتن ترکیب میکروبی روده ها در ایجاد بیماری اثبات شده است.

میکروب های روده انسان چه کاری انجام می دهند ؟

میلیارد ها باکتری در دستگاه گوارش و قسمت هایی مثل پوست مستقر بوده که با سلول های بدن انسان در تعامل زیستی می باشند. این جمعیت میکروبی به نام فلور نرمال یا میکروبیوم شناخته می شود که جمعیتی تقریبا سه برابر کل سلول های بدن دارد. فلور میکروبی دستگاه گوارش به هضم مواد غذایی خورده شده و تولید مواد مورد نیاز برای عملکرد سلول ها کمک می کند. در عین حال این جمعیت میکروبی با قسمت های مختلفی از بدن مانند سیستم ایمنی و هورمون ها رابطه ای تنگاتنگ دارد. به دلیل وجود این ارتباط، فلور میکروبی مانند یک عضو مستقل در بدن انسان فعالیت می کند و بنابراین مثل هر عضو دیگری می تواند دچار اختلال شود. رد پای اختلال در فلور نرمال میکروبی که معمولا با بر هم خوردن ترکیب باکتری های مفید و مضر مشخص می شود، در بسیاری از بیماری های انسانی دیده شده است. به عنوان مثال، بر اساس شواهد بدست آمده، بر هم خوردن نسبت یا ترکیب گونه های باکتری خاصی در روده مرتبط با اختلالات طیف اوتیسم می باشد.

ارتباط میکروبیوم و آلزایمر

محققان سوئیسی و ایتالیایی در پژوهش خود با بررسی نمونه خون بیماران متوجه شدند پروتئین های خاصی که توسط گونه های مشخصی از باکتری های روده ای ساخته و ترشح می شود، در خون بیماران آلزایمری وجود دارد. این پروتئین ها با تحریک سیستم ایمنی و عصبی تولید و رسوب هر چه بیشتر پلاک های آمیلوئیدی را پیش می برند. دقیقا مشخص نیست که چه باکتری هایی و با چه مکانیسمی فرایند رسوب پلاک های آمیلوئیدی را تسریع می کنند. تغییر جمعیتی فلور نرمال میکروبی باعث جایگزین شدن گونه های نادر باکتری که معمولا بیماری زا نیز هستند می شود. علاوه برآن، تنوع این باکتری های هم زیست در بیماران آلزایمر در مقایسه با افراد سالم کاهش معنا داری دارد.

نقش پروبیوتیک ها در بهبود آلزایمر

با توجه به آنچه تا کنون گفته شد، به نظر می رسد محیا کردن روده از نظر گونه های باکتری مورد نیاز که از طریق تجویز یا مصرف مواد غذایی موسوم به پروبیوتیک انجام می شود، در کاهش علائم موثر باشد. بر همین اساس، در چندین مطالعه انسانی و حیوانی، میزان فایده و اثر بخشی پروبیوتیک ها در نمونه های آلزایمر بررسی شده است.

کلام آخر اینکه نتایج بسیاری حاکی از مفید بودن این مواد که حاوی ترکیب خاصی از گونه های باکتری روده ای است بدست آمده است. اگرچه هنوز قضاوت کردن در مورد تاثیر قطعی درمانی پروبیوتیک بر اختلالاتی مانند آلزایمر یا اوتیسم بسیار زود است.

1. Science Daily. Link between Alzheimer’s disease and gut microbiota is confirmed [internet] . URL: https://www.sciencedaily.com/releases /2020/11/201113124042. Htm

2. Askarova S , Umbayev B , Masoud AR , Kaiyrlykyzy A , Safarova Y , Tsoy A , Olzhayev F , Kushugulova A. The Links Between the Gut Microbiome , Aging , Modern Lifestyle and Alzheimer’s Disease. Frontiers in Cellular and Infection Microbiology. 2020 Mar 18; 10: 104.

3. Chen Y , Fang L , Chen S , Zhou H , Fan Y , Lin L , Li J , Xu J , Chen Y , Ma Y , Chen Y. Gut Microbiome Alterations Precede Cerebral Amyloidosis and Microglial Pathology in a Mouse Model of Alzheimer’s Disease. BioMed Research International. 2020 May 27 ;2020.