مضرات و فواید مصرف الکل برای بدن

مصرف یا عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی همواره یک بحث جنجال بر انگیز بوده است؛ مخالفان آن، از مضرات الکل به عنوان پشتوانه‌ای علمی برای نظر خود یاد می‌کنند اما طرفداران مشروبات الکلی مدعی وجود فواید الکل برای بدن هستند و آن را در نقطه مقابل مضرات این ماده قرار می‌دهند. در ادامه این مطلب به بررسی تاثیر الکل بر روی سلامتی خواهیم پرداخت به مضرات و همچنین فواید احتمالی آن برای بدن انسان اشاره خواهیم کرد.

تعريف نوشيدني استاندارد الکلی‌

حجم يک نوشيدني الکلي معيار خوبي براي دانستن ميزان الکل موجود در آن نمي باشد. براي بررسي اثرات الکل بر بدن، از واحد «نوشيدني استاندارد» استفاده مي شود. موارد زير را مي توان به عنوان يک واحد نوشيدني استاندارد در نظر گرفت:

• يک قوطي بزرگ آبجوي 12 اونسي 5 % الکل
• نصف ليوان (5 اونس) شراب 12 درصد  الکل
• 5/1 اونس از نوشيدني هاي حاوي 40 درصد الکل مانند ويسکي، ودکا يا تکيلا

هر اونس حدود 30 سي سي (ميلي ليتر)  است؛ بنابراین، 360 سی‌سی آبجو،  شراب 12 درصد حدود 150 سي سي و در مورد نوشيدني هايي حاوي 40 درصد الکل حدود 45 سي سي را مي توان به عنوان يک واحد نوشيدني استاندارد در نظر گرفت. براي بيشتر افراد، یک واحد استاندارد میزان مجاز نوشيدن الکل در يک نوبت است و مثلا اگر کسي بيش از اين مقدار بنوشد، مجاز به رانندگي در اکثر کشورها نخواهد بود.

ميزان الکل مجاز در روز

مرکز کنترل و پيشگيري بيماري هاي آمريکا (CDC) يک واحد استاندارد الکل را براي زنان و دو واحد استاندارد را براي مردان به عنوان حد مجاز الکل در طول روز اعلام کرده است. اين مرکز تاکيد مي کند که افرادي که الکل نمي نوشند، نبايد نوشيدن الکل را به هر دليلي آغاز کنند، زيرا الکل بر تمامي ارگان هاي بدن اثر سوء مي گذارد. اين مرکز همچنين تفاوتي بين شراب و آبجو با ساير نوشيدني هاي الکلي قائل نيست و مصرف بيش از حد مجاز اين نوشيدني ها را نيز توصيه نمي کند.  

اثرات الکل بر ارگان هاي مختلف بدن

تاثیر الکل بر بدن مي تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد. سن، جنس، نژاد، وزن بدن، وضعيت سلامت جسمي و مصرف داروها از عواملي هستند که تعيين مي کنند که چه ميزان از الکل مي تواند باعث ايجاد علائم مصرف در افراد مختلف گردد. با این حال، از برجسته‌ترین تاثیرات الکل بر بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تاثیر مصرف الکل بر مغز

مغز معمولا اولين ارگاني است که تاثیر الکل بر بدن را نشان خواهد داد. احساس سرخوشي و آرامش اولین چیزهایی هستند که با مصرف نصف یک واحد نوشيدني اتفاق مي افتد. با مصرف بيشتر الکل، کنترل فرد بر تکلم، تعادل، حرکت و رفتار کاهش مي يابد.

با افزايش الکل به دو برابر حد مجاز در خون، بيشتر افراد براي ايستادن و راه رفتن مشکل پيدا مي کنند و ممکن است دچار سرگيجه، تهوع و استفراغ شوند. استفراغ کردن در حالت مستي با خطر ورود محتويات معده به درون برونش ها همراه است. از دیگر مضرات الکل در صورت نوشیدن زیاد آن می‎‌توان به از دست دادن هوشياري و اشکال در تنفس (به دليل تاثیر بر مرکز تنفس در مغز) اشاره کرد.

اگر ميزان الکل به بيش از چهار برابر حد مجاز در خون برسد، ممکن است فرد به کما برود و تنفس او متوقف گردد. براي اکثر افراد، رسيدن الکل به پنج برابر حد مجاز در خون مي تواند باعث مرگ شود.

تاثیر الکل بر روی وزن بدن

الکل پس از چربی، با داشتن 7 کالری در هر گرم، دومین ماده پرکالری به حساب می‌آید. علاوه بر این، کالری نوشیدنی‌های الکلی معمولا در اثر افزایش قند و طعم دهنده‌ها بیشتر نیز می‌شود. با این وجود، تحقیقات درمورد رابطه الکل و وزن بدن بر روی یک نتیجه اتفاق  نظر ندارند.

همچنین بخوانید: 

با اینکه تقریبا همه تحقیقات نوشیدن زیاد الکل را با افزایش وزن و چاقی مرتبط دانسته‌اند اما برخی مطالعات به این نتیجه رسیدند که شاید نوشیدن کم یا متوسط الکل می‌تواند باعث کنترل افزایش وزن و حتی کاهش وزن شود.

تاثیر مصرف الکل بر سلامت قلب

نوشيدن مقادير زياد الکل در يک نوبت و يا در درازمدت باعث بروز مشکلات قلبي نظير کارديوميوپاتي (افتادگي و تضعيف عضلات قلب)، آريتمي (ضربان غيرطبيعي قلبي)، حمله قلبي و افزايش فشار خون مي گردد. با این حال، نتیجه تمام مطالعات در این  زمینه با هم یکسان نیست و برخی از آن‌ها مصرف سبک و متوسط الکل را با کاهش ریسک بیماری‌های قلبی مرتبط دانسته‌اند و این مسئله را به عنوان یکی از فواید الکل برای بدن عنوان می‌کنند.

البته، خیلی از کارشناسان عرصه سلامت بر این باورند که افراد توانایی حفظ میزان نوشیدنی الکلی خود در سطح پایین یا متوسط را نداشته و معمولا در این کار زیاده روی می‌کنند. در نتیجه، بهره‌مند شدن از فواید مصرف الکل برای آن‌ها امکان پذیر نبوده و تنها عوارض مشروبات الکلی نصیبشان خواهد شد.

تاثیر مصرف الکل بر روی کبد

کبد شما یکی از اعضای حیاتی بدن است که صدها وظیفمه مهم را بر عهده دارد. اما نقش اصلی کبد در بدن خنثی کردن مواد سمی مختلفی است که مصرف می‌کنید. از همین رو، کبد شما می‌تواند به شدت در مقابل عوارض مشروبات الکلی آسیب پذیر باشد.

نوشيدن بيش از حد الکل بار زيادي را به کبد تحميل می‌کند زيرا الکل پس از ورود به خون بايد از طريق کبد پاکسازي شود. هر چه ميزان نوشيدن الکل بيشتر باشد، ممکن است آسيب بيشتري به کبد وارد گردد. از جمله اين آسيب ‌ها و مضرات الکل برای کبد می‌توان به چرب شدن کبد،  هپاتيت (يرقان) الکلي، تغيير بافت کبد به صورت فيبروز و سيروز کبدي (مرگ سلول هاي کبدي و کوچک شدن کبد) اشاره کرد.

در صورت نوشیدن زیاد نوشیدنی‌های حاوی الکل، ممکن است کبد دچار التهاب شده و در بدترین حالت، سلول های کبدی می‌میرند و با بافت زخمی جایگزین می‌شوند که منجر به یک وضعیت جدی به نام سیروز (cirrhosis) خواهد شد. بیماری سیروز یک شرایط برگشت ناپذیر است که مشکلات سلامتی بسیار خطرناک را در پی خواهد داشت و در نوع پیشرفته آن تنها راه حل پیوند کبد خواهد بود.

اثر بر لوزالمعده

الکل باعث مي شود که لوزالمعده موادي سمي توليد کند که مي توانند باعث التهاب و تورم لوزالمعده
(Pancreatitis) گردنند.  التهاب و تورم لوز‌المعده می‌تواند به سوء تغذیه، اسهال و  کاهش وزن غیر طبیعی را در پی داشته و در موارد حاد حتی به مرگ منجر شود.

تضعيف سيستم ايمني

نوشيدن دراز مدت الکل باعث تضعيف سيستم ايمني و بالا رفتن خطر ابتلا به بيماري هاي مختلف و سرطان مي‌گردد. افراد الکلي به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی شانس بسیار بالایی برای ابتلا به بيماري‌هايي نظير ذات الريه و سل دارند.

نوشيدن مقادير زياد الکل در يک نوبت هم سيستم ايمني را تا 24 ساعت تضعيف مي‌کند که این مسئله می‌تواند خطر ابتلا به  سرماخوردگي و ساير عفونت ها را افزايش دهد.

 تاثیر الکل بر روی وضعیت روحی و افسردگی

افسردگی و مصرف الکل بسیار به یک دیگر مرتبط هستند، گاهی مصرف الکل افسردگی را در پی خواهد داشت و گاهی افسردگی باعث می‌شود که افراد به نوشیدن الکل روی بیاورند. با این حال، ابتلا به افسردگی در اثر سوء مصرف نوشیدنی‌های الکلی متداول‌تر است.

درحالی که شاید نوشیدن الکل برای چند ساعت احساس خوبی را در فرد ایجاد کند اما در مجموع به سلامت ذهنی آسیب زده و می‌تواند مشکلات روحی را تشدید نماید.

افزايش خطر ابتلا به سرطان

تحقيقات گسترده و متعدد علمي ثابت کرده‌اند که بين نوشيدن الکل و ابتلا به سرطان ارتباط وجود دارند. مصرف زیاد مشروبات الکلی می‌تواند شانس ابتلا به سرطان‌هایی مثل سرطان مری، سرطان سینه، سرطان کبد، سرطان نواحی سر و گردن و سرطان کولون را افزایش دهد.

فواید الکل برای بدن

اما با این تفاسیر، آیا می‌توان گفت که الکل برای بدن فایده دارد؟ پاسخ به این سوال بله است. در صورتی که مصرف الکل کم یا در سطح متوسط باشد ممکن است برای بدن مفید باشد. از جمله فواید مصرف الکل می‌تواند به کاهش ریسک بیماری‌های قلبی، کاهش خطر سکته انسدادی و شاید هم کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دوم اشاره کرد.

اما، این فواید الکل برای بدن ،همگی در صورت استفاده کم یا متوسط و برای افراد سالم می‌تواند صحت داشته باشند. تجربه ثابت کرده که افراد حداقل هر چند وقت یک بار در نوشیدن الکل زیاده روی می‌کنند و کم‌تر کسی می‌تواند میزان مصرف الکل خود را در سطح کم یا متوسط حفظ کند.

بنابراین، فواید الکل برای بدن اصلا نمی‌تواند بهانه خوبی برای نوشیدن آن باشد چراکه بیش از آنکه برای شما مفید باشد مضر بوده و اگر می‌خواهید نوشیدنی‌های حاوی الکل را مصرف کنید باید به دنبال بهانه دیگری به غیر بهبود سلامتی خود باشد!

سرطان‌هایی که نتیجه نوشیدن الکل هستند

تحقیقات علمی نشان داده اند که هر چه یک فرد مقدار بیشتری الکل بنوشد، به خصوص اگر این مقدار زیاد را به طور مرتب در طول یک دوره زمانی مصرف کند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به برخی سرطان ها قرار می گیرد. مهم ترین این سرطان ها به شرح زیر می باشند:

سرطان در نواحی سر و گردن ( Head and Neck Cancer):

نوشیدن الکل به عنوان یکی از عوامل شناخته شده در افزایش خطر ابتلا به سرطان در نواحی سر و گردن شناخته شده است. خطر ابتلا به خصوص برای سرطان های داخل حفره دهان (به استثنای لبها)، گلو و حلق و حنجره بیشتر می باشد.

افرادی که بیش از ۵۰ گرم الکل یا بیشتر در یک شبانه روز می نوشند (این میزان معادل ۵/۳ واحد استاندارد الکل است)، حداقل دو تا سه برابر بیش از افراد غیرالکلی در معرض خطر ابتلا به این نوع از سرطانها قرار می گیرند. به علاوه خطر ابتلا به این سرطانها در افرادی که به همراه نوشیدن الکل سیگار هم می کشند، بیشتر افزایش می یابد.

سرطان مری (Esophageal Cancer):

نوشیدن الکل یکی از عوامل عمده افزایش خطر ابتلا به نوعی از سرطان های مری موسوم به کارسینوم سلول سنگفرشی (Esophageal Squamous Cell Carcinoma) می باشد. افرادی که دارای نوعی نقص ژنتیکی هستند و بدنشان فاقد یک آنزیم خاص برای متابولیسم و سوخت و ساز الکل می باشد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این نوع از سرطان هستند.

سرطان کبد (Liver Cancer):

نوشیدن الکل نه تنها یک عامل مستقل در افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد است، بلکه به عنوان یک علت اولیه برای ابتلا به کارسینوم سلول کبدی (Hepatocellular Carcinoma) نیز شناخته شده است. دو علت عمده دیگر ابتلا به این سرطان، عفونت مزمن با ویروس های هپاتیت B و C می باشند.

سرطان سینه (Breast Cancer):

تاکنون بیش از صد مطالعه اپیدمیولوژیک برای بررسی ارتباط بین نوشیدن الکل و ابتلا به سرطان سینه در خانم ها انجام شده است. همه این مطالعات بدون استثناء نشان داده اند که بین افزایش در میزان مصرف روزانه الکل و افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه در خانم ها ارتباط وجود دارد. یک بررسی گسترده بر روی ۵۳ مورد از این مطالعات (که در مجموع تعداد ۵۸۰۰۰ خانم مبتلا به سرطان سینه را شامل می شد) نشان داد که خانم هایی که در هر شبانه روز بیش از ۴۵ گرم الکل (معادل سه واحد استاندارد الکل و سه برابر حد مجاز روزانه برای زنان) می نوشند، در مقایسه با خانم هایی که الکل مصرف نمی کنند، ۵/۱برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه می باشند.

در مطالعات وسیع تر در آمریکا و بریتانیا مشخص گردید که به طور کلی به ازای مصرف هر ده گرم الکل روزانه، خطر ابتلا به سرطان سینه برای خانم ها بین ۷ تا ۱۲ درصد (در مقایسه با خانم هایی که الکل نمی نوشند) افزایش می یابد.

سرطان کولون (Colorectal Cancer):

نوشیدن الکل باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان های روده بزرگ (Colon) و ناحیه مقعد (Rectum) می شود. یک بررسی گسترده بر روی نتایج ۵۷ تحقیق مختلف نشان داد که افرادی که بیش از ۵۰ گرم الکل یا بیشتر در یک شبانه روز می نوشند (این میزان معادل ۵/۳ واحد استاندارد الکل است)، ۵/۱ برابر بیش از افراد غیرالکلی در معرض خطر ابتلا به سرطان های کولورکتال قرار دارند.

بر اساس این بررسی به طور کلی به ازای مصرف هر ده گرم الکل روزانه، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال حدود ۷ درصد (در مقایسه با افرادی که الکل مصرف نمی کنند) افزایش می یابد.

با توجه به مطالب فوق می توان گفت که بین مصرف روزانه و بیش از حد الکل و ابتلا به برخی از سرطان ها رابطه مشخصی وجود دارد. بر این اساس بهتر است که تمامی افراد در میزان و چگونگی مصرف الکل تجدید نظر کنند. برای پرهیز از عوارض مصرف الکل، بهترین راه، نوشیدن نوشیدنی های الکلی در مناسبت های خاص و محدود کردن مصرف این ماده در کل می باشد.

از سوی دیگر باید توجه داشت که بر اساس توصیه مرکز پیشگیری و کنترل بیماری های آمریکا (CDC)، تفاوتی بین الکل موجود در شراب و آبجو با سایر نوشیدنی های الکلی وجود ندارد و مصرف بیش از حد مجاز این نوشیدنی ها نیز می تواند باعث تمام عوارض ذکرشده در اثر نوشیدن الکل گردد.

کلام آخر‌

با اینکه برخی فواید مصرف الکل در صورت استفاده کم یا متوسط از طریق مطالعات به اثبات رسیده است اما مضرات الکل برای بدن بیش از مزایای آن بوده و همچنین، خیلی از افراد نمی‌توانند نوشیدن خود را در سطح متوسط نگه داشته و در استفاده از نوشیدنی‌های الکلی زیاده‌روی خواهند کرد.مصرف بیش از حد مجاز الکل تضعیف سیستم ایمنی بدن را در پی خواهد داشت و مطالعات نشان میدهد سو مصرف آن سلامت مغز،قلب ،کبد و سایر ارگان ها را باخطر مواجه میکند.

Sources:

cdc.gov

niaaa.nih.gov

americanaddictioncenters.org

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21343207

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17825708

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11070527

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15582912/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22701432

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19586139

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19426164

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21790610

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12587005

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19550430