درمان ریشه دندان – عصب کشی

دندان انسان شامل دو بخش تاج و ریشه دندان می باشد. تاج دندان بخش بیرونی دندان و ریشه دندان بخش داخلی آن است. ریشه دندان در استخوان فک قرار دارد و در انتهای ریشه دندان حفره ای وجود دارد که عروق خونی و اعصاب دندان وارد محفظه درونی دندان، ریشه و تاج دندان می شوند. عروق خونی مواد غذایی مورد نیاز دندان را در طول مدت رشد دندان به آن میرسانند. در ضمن این عروق باعث طراوت دندان میشوند. اعصاب درون دندان منتقل کننده حس فشار به دندان و بالا بردن لذت جویدن غذا هستند. در ضمن همین اعصاب در صورت پوسیدگی دندان منتقل کننده حس درد هستند. عصب کشی دندان یا درمان ریشه در واقع برای درمان پوسیدگی عمیق و عفونت ریشه دندان انجام می پذیرد.

پوسیدگی دندان

دندان با شروع پوسیدگی توسط اعصاب خود پیام هایی مانند حساسیت به سرما و یا مواد غذایی شیرین به مغز میفرستد. معمولا این دردها به صورت مقطعی و با عامل تحریک کننده مانند سرما می باشند. عدم رسیدگی و درمان دندان در این مرحله باعث پیشرفت پوسیدگی و سرایت آن به عاج دندان میشود. در این مرحله دندان حساسیت بیشتری از خود نشان میدهد. هنوز در این مرحله دندان احتیاج به عامل تحریک کننده درد مانند سرما و گرما دارد. با نزدیکتر شدن پوسیدگی به هسته دندان و محفظه داخلی درد دندان متناوب تر و به صورت خود به خودی و بدون عامل تحریک کننده میشود. در این مرحله هنوز ممکن است دندان بدون نیاز به عصب کشی و با پر کردن و عایق سازی هسته قابل درمان باشد. در صورت عمیق تر شدن و گسترش پوسیدگی به هسته دندان، درد به صورت خود به خودی و دایمی احساس می شود.

عدم اقدام به درمان پوسیدگی دندان

در صورت طولانی شدن این مرحله یا مصرف زیاد قرصهای مسکن و عدم درمان دندان، اعصاب و عروق خونی دچار نکروز یا مرگ می شوند. با مرگ اعصاب برای مدتی فرد از احساس درد خلاص می شود. این دوره بدون درد در افراد بسته به مقاومت بدن می تواند کوتاه یا طولانی مدت باشد. در این زمان با فساد هسته دندان کم کم عفونت از طریق حفره انتهای ریشه وارد استخوان شده و ایجاد کیست یا حفره عفونی داخل استخوان می کند. با بزرگتر شدن این عفونت تبدیل به آبسه دندان میشود. در این مرحله بیمار درد بسیار زیادی دارد که این درد حتی با خوردن مسکن قابل تحمل نمی باشد. عفونت استخوان و فشار ان به بافتهای اطراف باعث ایجاد درد زیاد می شود. وقتی عفونت وارد بافت استخوان و فک میشود حتما باید از آنتی بیوتیک استفاده کرد. عفونت باعث ایجاد محیطی اسیدی اطراف دندان شده و اجازه نمی دهد که مسکن ها و حتی بی حسی موضعی درد دندان را ساکت کند. اگر عفونت در این مرحله با آنتی بیوتیک و درمان ریشه یا کشیدن دندان برطرف نشود ممکن است با فشار روی بافتهای حیاتی مثل راه تنفسی باعث خفگی گردد. انتشار عفونت به بافتهای حیاتی سر و گردن میتواند حیات بیمار را به خطر بیاندازد.

عصب کشی دندان

در صورتیکه پوسیدگی دندان به محفظه میانی دندان و ریشه رسیده و بیمار درد دائمی و بدون تحریک کننده دارد، دندان نیاز به عصب کشی دارد. برای عصب کشی دندانپزشک باید با برداشتن پوسیدگی و سقف محفظه میانی دندان از بالا ایجاد حفره دسترسی به ریشه نماید. معمولا از فایلهای سوزنی برای برداشتن عصب دندان در ریشه استفاده میگردد. بعد از مرحله برداشتن بافت عصبی و خونی ریشه و تمیز کردن ریشه، باید داخل ریشه با مواد پر کردن ریشه جایگزین گردد. این مواد داخل ریشه را تا حفره انتهایی ریشه سیل کرده و باعث میشود که باکتریها قادر به رشد و ایجاد عفونت ریشه نگردند. معمولا دندانهای قدامی دارای یک ریشه و دندانهای کرسی دارای دو تا سه ریشه می باشند. در بعضی موارد ممکن است به دلیل خوب سیل نشدن ریشه و یا وجود کانالهای فرعی ، عصب کشی دندان بعد از مدتی دچار عدم موفقیت گردد. در این موارد احتیاج به عصب کشی مجدد ریشه توسط متخصص عصب کشی یا اندودونتیست می باشد. تبحر و تخصص دندانپزشک در موفقیت و شکست درمان ریشه دندان نقش قابل توجهی را دارا می باشد.

لزوم گذاشتن روکش دندان

بعد از عصب کشی چون بافت دندان به دلیل پوسیدگی و تهیه حفره دسترسی ضعیف شده و همچنین دندان به خاطر از دست دادن عروق خونی تغذیه کننده ترد و خشک شده اغلب احتیاج به روکش دارد. روکش دندان از نسج باقیمانده دندان پس از درمان ریشه در برابر فشار و شکستگی محافظت می کند.

سخن آخر

در صورتیکه دچار حساسیت دندان یا درد دندان هستید هر چه زودتر به دندانپزشک خود مراجعه نمایید. درمان دندان در مراحل پیشرفته پوسیدگی دارای هزینه بالاتر بوده و از عمر دندان میکاهد.

دکتر امیر بلوچ

منابع:

۱) اصول و درمان اندودانتیکس ۲۰۲۱ نوشته: دکتر ترابی نژاد

۲) درمان ریشه دندان نوشته: دکتر زهره خلیلک