تاریخ ارسال : ۲۵ شهریور ۱۴۰۰
بر اساس پژوهش جدیدی که ۸ سپتامبر ۲۰۲۱ توسط پژوهشگران در دانشگاه نیویورک، دانشگاه کالیفرنیا سانفرانسیسکو، انستیتو ملی سرطان، دانشگاه پیتسبورگ، دانشگاه دوک، در نشریه Science منتشر شد، تداخل غیر عادی بین پلاکتهای خون و سلولهای پوشاننده رگهای خونی یکی از دلیلهای آسیب کشنده اندام در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ شدید است. در این مقاله این اطلاعات پزشکی جدید را در مجله پزشکی سلامتی سیب بررسی خواهیم کرد.
نقش جدید برای پلاکتها در آسیب رگهای خونی کووید-۱۹
پژوهشگران در دانشگاه نیویورک به این نتیجه رسیدند سیگنالهای پروتئینی – قطعههای سلولی که در لخته شدن خون نقش دارند – که توسط پلاکتها ارسال میشوند، در صورت مواجه شدن با ویروس همهگیری، سبب ایجاد التهاب، لخته شدن غیر عادی و آسیب به رگها میشوند. این پژوهش ۲ ژن مرتبط S1000A8 و S1000A9 را شناسایی کرد که در پلاکتهای بیماران مبتلا به کووید-۱۹ پدیدار میشوند و سبب میشوند که آنها پروتئینهای وابسته به میلوئید (MRP) ۸ و ۱۴ بیشتری بسازند.
سطحهای بالاتر این دو پروتئین، که مشخص شده به عنوان یک جفت عمل میکنند و در مقدارهای زیاد در سلولهای ایمنی وجود دارند، در این پژوهش با سطحهای بالاتری از لخته شدن و التهاب در رگها، شدت بیماری بیشتر و مدت زمان بیشتر بستری در بیمارستان ربط داده شدند.
تیم پژوهشی در پشتیبانی از تئوری که پلاکتها در مرکز آسیب رگهای خونی در کووید-۱۹ قرار دارند، شواهدی را نیز ارائه داد که تایید کردند، داروهایی که برای مسدود کردن فعالسازی پلاکت از طریق پروتئین سطح پلاکت P2Y12 شناخته شده هستند، (کلوپیدوگرل یا تیکاگرلور) التهاب در ارتباط با کووید-۱۹ در رگها را کاهش دادند.
همچنین بخوانید: کرونا دلتا یا کرونا هندی چیست و از آن چه می دانیم؟
این پژوهش همچنین دریافت که پلاکتهای مواجهشده با کووید-۱۹، سلولهای پوشاننده رگهای خونی (سلولهای اندوتلیال) را عمدتا از طریق پروتئینی به نام پی-سلکتین تغییر میدهند که سبب میشود پلاکتها چسبناکتر شوند و به احتمال بیشتری لختهها را شکل دهند.
به گفتهی نویسندگان، التهاب غیر طبیعی و لخته شدن خون در سطح بدن در ابتدای همهگیری به عنوان ویژگیهای اصلی کووید-۱۹ شدید، تصور میشد که با هم در ارتباط هستند. پلاکتها به عنوان اجزای خونی با ایجاد التهاب و چسبنده شدن برای اتصال تودهای به یکدیگر و شکلگیری لختهها، به آسیبها در رگهای خونی واکنش میدهند، و به عنوان مقصر برای آسیب مشاهدهشده نشان داده شدهاند.
افزون بر این، شواهدی در حال افزایش است که برمکنش بین پلاکتها و سلولهای اندوتلیال ممکن است در این سازوکارهای بیماری اهمیت داشته باشند. در این پژوهش، سلولهای اندوتلیال از رگهای کوچک خونی با مایع آزادشده از پلاکتهای بیماران مبتلا به کووید-۱۹ یا افراد سالم مواجه شدند.
سپس ماده ژنتیکی RNA برای خواندن ترتیب حروف سازنده کدهای ژنهای فعال (رونویسی) در هر مورد توالییابی شد. تغییرهایی در حضور پلاکتهای فعالشده کووید-۱۹ در فعالیت سلولهای اندوتلیال مواجهشده با آنها مشاهده شد.
ژنها بصورت متفاوتی در کووید-۱۹ با لخته شدن، التهاب و ضعف اتصالهای بین سلولهای اندوتلیال مرتبط شدند که اجازه میدهد سرم خون به بافت نفوذ کند و سبب ادم ریوی مشاهدهشده در موارد شدید شود، که در آن ریههای بیماران با مایع پر میشود.
همچنین بخوانید: کودکان، قربانیان پنهان ویروس کرونا
از فهرست ابتدایی مقصرهای بالقوه، ارجاع متقابل به پایگاههای داده، فهرست نامزدها را به دو قطعه مرتبط ماده ژنتیکی کاهش داد : S100A8 و S100A9 که برای ساختن MRP8 و 14 کدگذاری شدند.
مشخص شد که حضور کووید-۱۹ در بیماران کووید-۱۹ در مقایسه با بیماران بدون عفونت، مقدار MRP8/14 تولیدشده توسط پلاکتها و سایر سلولها را تا ۱۶۶% افزایش میدهد.سطحهای بالاتر MRP8/14 با لخته شدن غیر طبیعی (ترومبوز)، التهاب و بیماری بحرانی در بین بیماران بستریشده با کووید-۱۹ مرتبط شد.
به طرز شگفت انگیزی تنظیم S100A8/A9 پس از مواجهه پلاکتها با یکی از بستگان ویروس همهگیری، CoV-OC43 که سرماخوردگی عادی ایجاد میکند، روی نداد.
افزون بر این، تیم پژوهشی دریافت که آسیب اندوتلیال ناشی از پلاکت و لخته شدن غیر عادی ممکن است از طریق کارکرد پی-سلکتین در اجزای پلاکت به نام گرانولهای آلفا روی دهد.
پی-سلکتین که معمولا درون گرانولهای آلفا وجود دارد، زمانی که پلاکتها فعال میشودند به خارج پرت میشود، جایی که سبب جمع شدن پلاکتها و سیگنالهایی میشود که پاسخ ایمنی موضعی را افزایش میدهد.
همچنین بخوانید: همه چیز دربارهی کرونا لامبدا؛ لامبدا کرونا چیست؟
پژوهشگران همچنین دریافتند که مهارکنندههای P2Y12 ضد لخته سبب کاهش بیان S100A8 و S100A9 در پلاکتها تا ۱۸% در بیش از ۴ هفته میشوند و در آزمایشهای آزمایشگاهی از ایجاد پلاکتهای کووید-۱۹ در اثر آسیب رگهای خونی جلوگیری کرد.
روی هم رفته، این یافتهها یک نقش شناختهنشده برای پلاکتها و اندوتلیوپاتی ناشی از فعالسازی آنها در کووید-۱۹ نشان میدهند.
جفری برگر، نویسنده اصلی پژوهش و مدیر مرکز پیشگیری از بیماری قلبی عروقی در دانشکده پزشکی دانشگاه نیویورک و استادیار پزشکی و جراحی، میگوید:
پژوهش کنونی از این تئوری پشتیبانی میکند که پلاکتها از طریق پی-سلکتین سلولهای اندوتلیال را فعال میکنند و پی-سلکتین و MRP8/14 در آسیب رگها و افزایش خطر مرگ نقش دارند. همانطور تیم ما پژوهش دیگری به نام ACTIV-4a، کارآزمایی ضد لخته در کووید-۱۹ را اداره میکند که ما اکنون در حال آزمایش این مساله هستیم که آیا مهارکنندههای P2Y12 میتوانند از بیماری شدید بهتر جلوگیری کنند یا نه و نتیجههای این پژوهش در نشست سالانه انجمن قلب آمریکا در ماه نوامبر ارائه خواهد شد. کارآزمایی ACTIV-4a همچنین آزمایش اثر مهارکننده پی-سلتین به نام کریزانلیزوماب در بیماران بستری با کووید-۱۹ را آغاز میکند. هدف گرفتن پی-سلتین ممکن است فعالسازی پلاکت و سلول اندوتلیال و برهمکنش آنها را مسدود کند، در حالی که مهارکنندههای P2Y12 تنها با پلاکتها مقابله میکنند.
تیم کروناساینس :
احسان پاکروان (آرشام)
محسن نعیم (بردیا)
