پوسیدگی دندان‌ چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟

دندان‌ها نقشی بسیار پر رنگ در زیبایی و شکل ظاهری هر فرد ایفا می‌کنند. به همین دلیل، بدون شک همه دوست دارند که دندان‌هایی سالم و مرتب داشته باشند؛ البته، برای داشتن دندان‌های سالم باید بسیار در نگهداری از آن‌ها کوشا باشید چرا که خطر پوسیده شدن دندان‌ها همیشه شما را تهدید خواهد کرد.

اما دلایل پوسیدگی دندان چه مواردی را شامل می‌شود و چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد؟ آیا درمان پوسیدگی دندان در دندانپزشکی امکان پذیر خواهد بود؟ برای پاسخ به این سوالات و سوالات مشابه، در ادامه این مطلب قصد داریم به همه آن چیزی که لازم است در مورد به وجود آمدن پوسیدگی در دندان‌‌ها بدانید اشاره کنیم؛ با مجله سلامت سیب همراه باشید.

پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی یا خرابی دندان (به انگلیسی Tooth decay) به شرایطی گفته می‌شود که مینای دندان، یعنی لایه سخت و خارجی آن ، دچار آسیب و تخریب شود. پوسیده شدن دندان ممکن است در گروه‌های سنی مختلف رخ دهد و کودکان، نوجوانان و افراد بالغ را درگیر کند.

نوعی باکتری چسبنده و نازک به نام  پلاک (Plaque) دائما بر روی دندان‌ها شکل می‌گیرد. زمانی که غذا یا نوشیدنی شما حاوی شکر باشد، باکتری پلاک باعث تولید اسیدی خواهد شد که به مینای دندان حمله می‌کند. چسبندگی پلاک‌ها این اسید‌ها را با دندان شما در تماس نگه خواهد داشت که این مسئله به مرور زمان سبب آسیب دیدن مینای دندان می‌شود؛ در این شرایط، امکان سوراخ شدن بافت دندان یا به اصطلاح کرم خوردگی فراهم می‌گردد. کرم خوردگی دندان بیشتر در کودکان رایج بوده اما در اثر برخی تغییرات ناشی از افزایش سن می‌تواند در افراد بالغ نیز رخ دهد.

بیماری لثه یا فاصله بیش از اندازه لثه و دندان می‌تواند سبب شود که باکتری پلاک به ریشه دندان برسد. ریشه دندان‌ها با سیمانوم، ماده‌ای نرم‌تر از مینای، پوشیده شده است. ریشه دندان همچنین در مقابل پوسیدگی آسیب پذیری بالاتری داشته و به سرما و گرما نیز بیشر حساس است. پوسیدگی ریشه دندان در افراد بالای 50 سال بیشتر رایج‌تر است.

پوسیدگی سطحی و لبه‌های دندان همچنین در میانسالان مسن کمی بیشتر  نسبت به بقیه رخ می‌دهد. بسیاری از این افراد به دلیل عدم مراقبت‌های مشابه مدل مدرنی که امروزه تعریف شده است با این مشکل مواجه شده و یک یا چند دندان پر شده دارند. البته، این پر شدگی‌ها در طول سال‌ها ممکن است کاملا از بین رفته و سوراخ دندان دوباره پدیدار شود. انباشته شدن باکتری‌ها در این سوراخ‌ها می‌تواند باعث به وجود آمدن اسید و گسترش پوسیدگی شود.

همچنین بخوانید: توصیه های دندانپزشکی در دوران کرونا ویروس

دلایل پوسیدگی دندان

همانطور که عنوان شد، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و حاوی قند، بیشترین نقش را در پوسیده شدن دندان دارند، در حقیقت، هر زمان که شما غذا یا نوشیدنی حاوی شکر مصرف می‌کنید تا 20 دقیقه دندان‌های خود را در خطر آسیب قرار می‌دهید. با این حال، پوسیدگی تنها ناشی از این مسئله نبوده و از موارد زیر نیز می‌توان به عنوان دلایل خرابی دندان یاد کرد:

بهداشت دهان ضعیف

مسواک نزدن منظم می‌تواند باعث شود که باکتری پلاک در دهان شما رشد کرده و به مینای دندان حمله کند.

خالی شدن دندان پر شده

همانطور که عنوان شد، موادی که از آن‌ها برای پر کردن دندان‌ها استفاده می‌شود ممکن است در طول زمان از بین بروند و سوراخ دندان محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها خواهد بود.

خشک بودن دهان

خشک بودن دهان یکی دیگر از دلایل پوسیدگی دندان است. بزاق دهان می‌تواند باکتری پلاک را شسته و در فرایند تشکیل اسید تداخل ایجاد کند. بنابراین، اگر دهان شما خشک بوده و بزاق کمی در آن وجود داشته باشد، پلاک و سایر باکتری‌ها سریع‌تر تشکیل خواهند شد.

مشکلات پزشکی و درمانی

برخی از روش‌های درمانی سرطان‌ها که گردن و سر را با پرتو درمانی تحت تاثیر قرار می‌دهند ممکن است با خشک کردن دهان به تسریع روند پوسیدگی درمان کمک کنند.

نحوه جلوگیری از پوسیدگی دندان

پیشگیری از پوسیده شدن دندان‌ها بسیار کم هزینه بوده و تنها با یک سری اقدامات ساده روزانه صورت خواهد گرفت. بهترین نحوه جلوگیری از پوسیدگی دندان، عادات و اقدامات زیر را شامل می‌شود:

• مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید
• تمیز کردن بین دندان‌ها با استفاده از نخ یا خلال دندان
• محدود کردن غذاهای حاوی شکر
• مراجعه منظم به دندان پزشک
• مشورت با دندان پزشک برای مصرف مکمل‌های حاوی فلوراراید و فیشور سیلنت

پوسیدگی دندان جلو

با اینکه پوسیدگی دندان جلو نسبت به دندان عقب کم‌تر اتفاق می‌افتد اما این بدان معناست که دندان‌های جلویی انسان در مقابل پوسیدگی یا کرم خوردگی مصون هستند. در واقع، به دلیل اینکه دندان‌های جلو بیشتر در دسترس قرار داشته و شانس آن‌ها برای تمیز شدن بیشتر از دندان‌‌های عقب است کم‌تر شاهد پوسیدگی دندان جلو هستیم اما از نظر تئوری، دندان‌های جلو و عقب شانسی برابر برای پوسیدگی دارند.

همچنین بخوانید: بهترين مواد پركردن دندان

پوسیدگی دندان عقل

دندان عقل به دو دندان آسیاب سوم گفته می‌شود که دیرتر از سایر دندان‌ها رشد می‌کنند. این دو دندان نیز همانند سایر دندان‌ها در خطر پوسیدگی قرار دارند اما به دلیل اینکه یا از همه دندان‌ها جوان‌تر بوده و یا معمولا پیش از رشد کامل از طریق جراحی کشیده می‌شوند، پوسیدگی دندان عقل کم‌تر از سایر دندان‌ها رخ می‌دهد.

درمان پوسیدگی دندان در دندانپزشکی

درمان پوسیدگی دندان در دندانپزشکی امکان پذیر است و راه‌های مختلفی برای آن وجود دارد. البته، انتخاب روش درمانی مناسب کاملا به سطح پیشرفت پوسیدگی بستگی خواهد داشت. مراحل و سطوح مختلف پوسیده شدن دندان‌ها بعلاوه درمان آن‌ها عبارتند از:

مرحله یک؛ تحلیل مینای

مینای دندان به شکلی خفیف آسیب دیده و پوسیدگی به شکل نقطه‌های سفید در دندان‌ها ظاهر می‌شود.

در مرحله یک معمولا فلوراید درمانی برای رفع خرابی تجویز خواهد شد. در واقع، فلوراید درمانی متداول‌ترین روش درمان پوسیدگی دندان در دندانپزشکی است که در آن از ژل یا لاک فلوراید برای تقویت مینای دندان استفاده می‌شود.

مرحله دوم؛ پوسیدگی مینای

دندان با پوسیدگی مینای در اندازه کوچک سوراخ می‌شود.

در این مرحله ابتدا پزشک پوسیدگی را با استفاده از دستگاه‌های مختلف از بین برده و سپس سوراخ را با مواد پر کردنی دندان پر می‌کند.

مرحله سوم؛ پوسیدگی عاج دندان

پوسیدگی به ریشه یا عاج دندان رسیده و حساسیت به گرما یا سرما احساس می‌شود.

برای درمان پوسیدگی عاج دندان، دندانپزشک پس از حذف قسمت آسیب دیده از روکش یا همان «کرون» استفاده می‌کند و قسمت بالایی دندان را می‌پوشاند.

مرحله چهار؛ آسیب دیدگی مغز

مغز دندان لایه درونی آن است. اعصاب و رگ‌های خونی در مغز وجود دارند که به سلامت دندان کمک خواهند کرد. بعلاوه، اعصاب موجود در دندان باعث بروز احساس در دندان خواهند شد. در سطح سوم پوسیدگی، آسیب به مغز دندان می‌رسد که ممکن است با تورم و درد همراه شود.

زمانی که آسیب پوسیدگی به مغز دندان برسد، شما به یک عمل جراحی عصب کشی نیاز خواهید داشت. در جراحی عصب کشی مغز آسیب دیده حذف شده و سوراخ دندان تمیز و پر می‌شود. در آخر، دندان پزشک یک روکش روی دندان آسیب دیده قرار می‌دهد.

مرحله پنجم؛ تورم و چرکی شدن

در این مرحله با رسیدن آسیب به مغز دندان، پوسیدگی با آبسه و چرک کردن همراه خواهد بود. علاوه بر این، عفونت ناشی از پوسیدگی می‌تواند به تورم لثه، آسیب فک و استخوان فک منجر گردد.

برای مبارزه با عفونت پزشک معالح ممکن است از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کند. در این مرحله ممکن است مشکل با عصب کشی و پر کردن حل شود اما در مراحل شدید‌تر احتمال دارد دندانپزشک دندان آسیب دیده را به طور کامل از ریشه بکشد.

همچنین بخوانید: نقش کلسیم در بدن

کلام آخر

پوسیدگی دندان به شرایطی گفته می‌شود که مینای دندان در اثر باکتری به نام پلاک و تشکیل اسید آسیب ببیند. پوسیده شدن دندان‌ها مراحل مختلفی دارد و ممکن است بر سطح رویی دندان تا مغز و رگ‌های آن تاثیر بگذارد. بهترین نحوه جلوگیری از پوسیدگی دندان مسواک زدن منظم با خمیر دندان حاوی فلوراید و رعایت بهداشت عمومی دندان است. با اینکه، درمان پوسیدگی دندان در دندان پزشکی امکان پذیر است اما با توجه به بالا بودن هزینه‌های دندان پزشکی توصیه می‌شود که تمرکز خود را روی پیشگیری از پوسیده شدن دندان‌ها قرار دهید.

Sources:

mouthhealthy.org

crest.com

colgate.com