تاریخ ارسال : ۱۸ دی ۱۴۰۰
یکی از نگرانی‌های اصلی والدین، حوادثی است که در اثر بی‌احتیاطی برای کودکان به وجود می‌آید. تحقیقات نشان می‌دهد تقریباً ۲۵٪ کودکان در دوران دبستان و ۳۵٪ در سنین بالاتر دچار نوعی از صدمات دندانی می‌شوند.
صدمات دندانی در کودکان ممکن است به علت افتادن در حین بازی‌کردن، در هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی یا در اثر حوادث ناشی از تصادفات اتفاق بیافتند. در این مطلب از سری مطالب پزشکی مجلۀ سیب به بررسی مشکلات ناشی از آسیب دندان پرداخته و در پایان چند توصیه برای مراقبت بیشتر از دندان کودک را بیان می‌کنیم.
فهرست مطالب
آسیب غیرمستقیم به دندان
در بسیاری از موارد، آسیبی که به سر کودک وارد می‌شود موجب شکسته شدن یا واردشدن آسیب جدی به دندان می‌گردد. درمان صدمات دندانی، به نوع صدمه وارد شده به دندان و این موضوع که دندان موردنظر، دندان شیری است یا دائمی بستگی دارد.
به‌هرحال در این موارد توصیه می‌شود که حداکثر ظرف ۲۴ ساعت پس از صدمه به دندانپزشک مراجعه شود. در ادامه به چند مورد از شایع‌ترین صدمات دندانی در کودکان و درمان آنها می‌پردازیم.
مراقبت از آسیب غیرمستقیم به دندان
اگر صدمه وارد شده به دندان کودک خیلی کم و در حد ضرب‌دیدگی باشد، نباید به دندان فشار آورد. غذای کودک باید نرم باشد و از مصرف غذاهای سفت پرهیز شود، زیرا هم باعث ایجاد درد در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود و هم به دندان آسیب‌دیده فشار وارد می‌کند.
در این مواقع بهداشت دندان بیش‌ازپیش باید رعایت شود، زیرا احتمال عفونت وجود دارد. برای جلوگیری از عفونت حتماً باید از دهان‌شویه‌های ضدمیکروبی دست‌کم به مدت یک هفته و روزی دو بار استفاده شود.
در صورت مشاهده هرگونه تورم، آبسه یا درد حتماً باید به دندانپزشک کودکان مراجعه شود.
شکستگی دندان
شکستگی ممکن است در دندانهای شیری یا دائمی رخ دهد و در بعضی موارد ممکن است کودک هیچ دردی را حس نکند. اما اگر قطعه بزرگی از دندان بشکند، احتمال بروز درد بیشتر می‌شود و قطعه باقی‌مانده به علت تیز و دندانه‌دار بودن، می‌تواند به لب و زبان آسیب برساند.
اگر بقایای دندان‌شکسته را پیدا کردید، در صورت امکان آن را در یک لیوان شیر یا سرم فیزیولوژیک (Normal Saline) قرار دهید.
در بعضی موارد ممکن است؛ دندانپزشک بتواند بقایای دندان را دوباره بچسباند. ترمیم دندان‌شکسته یا چسباندن قطعه شکسته شده به همراه درمان ریشه (Root Canal)، تنها راه درمانی این صدمات در این سن می‌باشد و درمان‌های قطعی‌تر نظیر روکش یا لمینت به سنین بالاتر موکول خواهد شد.
تغییر رنگ دندان
هر زمان که دندانی آسیب می‌بیند، امکان تغییر رنگ آن وجود دارد. زمانی که بر اثر آسیب وارد شده به دندان، عروق خونی آن پاره می‌شوند، ترکیبات موجود در خون، نظیر آهن وارد مجاری ظریف موجود در عاج دندان می‌شوند و می‌توانند موجب تغییر رنگ دندان‌ها به خاکستری، آبی – بنفش، قهوه‌ای و یا حتی سیاه شوند. این تغییر رنگ، عموماً دوهفته پس از آسیب وارد شده به دندان رخ می‌دهد و ممکن است پس از قرمزشان دندان‌ها نیز رخ دهد.
اگرچه این فر آیند ممکن است تا حدودی برگشت‌پذیر باشد، اما تاج دندان آسیب‌دیده ممکن است برای مدتی نامحدود، مقداری از این تغییر رنگ را در خود حفظ کند.
اگر دندان کودکتان تیره شد، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید، مراجعه به دندانپزشک کودکان است. اگر همراه با تغییر رنگ دندان علائمی نظیر تورم و عفونت در تصویر رادیوگرافی ظاهر شوند، در این صورت متخصص بسته به شرایط اقدام به کشیدن دندان‌ها درمان ریشه دندان خواهد کرد.
اگر علایمی از عفونت در دندان تیره نباشد و دندانپزشک تشخیص دهد که دندان مذکور موجب آسیب به دندانهای مجاور و لثه‌های آنها نخواهد شد، ممکن است بدون انجام هیچ اقدامی اجازه دهد دندان آسیب‌دیده در دهان باقی بماند.
لازم به ذکر است تغییر رنگ دندانهای شیری در کودکان تا جایی که همراه با عفونت نباشد، نیازی به درمان پالپ دندان (حفره مرکزی زیر عاج دندان حاوی عروق و اعصاب) یا کشیدن دندان ندارد و در بیشتر موارد دندان شیری تغییر رنگ یافته، تا زمان رویش دندانهای دائمی حفظ می‌شود.
خارج‌شدن دندان از فک
بیشتر والدین در شرایطی که با خونریزی از دندان و خروج دندان کودک از فک مواجه می‌گردند، دستپاچه می‌شوند. بااین‌حال اگر بدانند چه اقداماتی باید انجام دهند، شانس حفظ دندان وجود دارد.
صدمات بعد از خارج‌شدن دندان در پیش‌آگهی دندان حیاتی است. جای‌گذاری فوری، بهترین اقدام در هنگام بروز حادثه است.
اگر این امر به هر دلیلی امکان‌پذیر نباشد، روش دیگر استفاده از یک محلول مناسب برای حفظ و انتقال دندان به نزدیک‌ترین مرکز دندانپزشکی می‌باشد.
هر چه زودتر درمان انجام شود، احتمال ایجاد نتایج مثبت بیشتر خواهد بود. بر طبق تحقیقات اگر دندان تا یک ساعت پس از آسیب به‌جای خود بازگردد، شانس حفظ دندان به‌مراتب بیشتر خواهد شد.
والدین می‌توانند با انجام اقدامات زیر شانس حفظ دندان کودکان خود را افزایش دهند:
- آرامش خود و کودک را حفظ کنید.
- دندان را پیدا کنید. باید اطمینان حاصل کنید دندان خارج شده وارد مجاری تنفسی کودک نشده باشد. اگر دندان پیدا نشد به یک متخصص اطفال جهت معاینه کودک مراجعه کنید.
- دندان پیدا شده را سریعاً از قسمت تاج دندان (قسمت سفید دندان) بگیرید. از دست زدن به ریشه دندان خودداری کنید. اگر دندان آلوده است آن را کمی زیر آب سرد (حداکثر ده ثانیه) بشویید و سپس به‌جای خود برگردانید. از کودک بخواهید یک دستمال را برای نگه‌داشتن دندان در جای خود، به‌آرامی گاز بگیرد.
- اگر امکان قراردادن دندان بدون فشار وجود ندارد، ایمن‌ترین راه، نگهداری دندان در محلول نمکی (Hank’s Balanced Salt Solution) است. چرا که بهترین راه برای زنده نگه‌داشتن سلول‌های خارجی دندان می‌باشد. در مواردی که به این محلول‌ها دسترسی ندارید، می‌توانید به‌عنوان جایگزین از شیر استفاده کنید. اگر شیر نیز در دسترس نبود، می‌توان دندان را داخل یک ظرف حاوی بزاق کودک نگه داشت. تا جای ممکن بهتر است از آب برای حفظ و انتقال دندان استفاده نشود.
- اگر دندان خارج شده یکی از دندانهای شیری کودک باشد، نیازی به جای‌گذاری دندان نمی‌باشد. بازگرداندن دندان شیری به‌جای خود، امکان آسیب به جوانه دندانهای دائمی را در پی خواهد داشت.
4 توصیه مهم برای مراقبت از دندان کودکان
- مراقبت از کودکان در برابر صدمات به دلیل پیشگیری از آسیب‌های دندانی اهمیت زیادی دارد. به هنگام ورزش‌های رزمی توصیه می‌شود از محافظ(Mouth guard) استفاده شود تا مانع ضربه به سر و دهان گردد.
- در مورد کودکان خردسال مراقب باشید که در هنگام بازی‌کردن و راه‌رفتن، شیشه شیری یا اجسام سخت در دست نداشته باشند، زیرا به علت نداشتن تعادل کافی در این سنین، ممکن است در هنگام زمین‌خوردن دندانشان آسیب ببیند.
- زمین‌بازی کودکان حتماً باید کف‌پوش اسفنجی و نرم یا فرش داشته باشد که هنگام زمین‌خوردن از هرگونه آسیب به آنها بخصوص در ناحیه سروصورت جلوگیری شود.
- هرگز صدمات دندانی، هرچند بسیار کم را نادیده نگیرید و به‌موقع به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید.
پرسش‌وپاسخ
- اگر دندان شیری شکست، باید آن را در محل دندان جایگزین کرد؟ خیر، این کار برای دندانهای شیری جایز نیست چراکه ممکن است به دندان اصلی کودک نیز آسیب برسد.
- آسیب به فک یا سر باعث آسیب رسیدن به دندان می‌شود؟ بله این احتمال وجود دارد.
- دندان می‌تواند تغییر رنگ دهد؟ بله، اگر دندان آسیب ببیند این امکان وجود دارد.
سلام خانم دکتر، دندان جلو پسر من پس از ضربه شدید دچار خونریزی شد و الان احساس می کنم نتورم شده است و خونریزی پس از چند ساعت که بصورت خونابه آمد قطع شد. الان متأسفانه دسترسی به دکتر کودکان نیست. ممنون میشم راهنمایی بفرمایید. پسر من تنها 16رماهه است.